O Παναγιώτης Γεωργιάδης είναι ομότιμος καθηγητής Πληροφορικής στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, με θητεία Προέδρου στο Τμήμα Πληροφορικής του ΕΚΠΑ. Διετέλεσε Γενικός Γραμματέας πληροφοριακών συστημάτων, καθώς και Δημόσιας Διοίκησης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, και ταύτισε το όνομά του με τις τεράστιες αλλαγές στην ψηφιακή διακυβέρνηση τη δεκαετία του 2000, με κυριότερη αυτή του TAXIS. Πρόσφατα, το 2022, βραβεύθηκε από τον τέως υπουργό Ψηφιακής Διακυβέρνησης, νυν Παιδείας, Κ. Πιερρακάκη με την ειδική τιμητική διάκριση Ψηφιακού Μετασχηματισμού σε δημόσιο λειτουργό. Είναι δηλαδή ο κατ’ εξοχήν ειδικός.
Γι’ αυτό και η Οδός Διονύσου ζήτησε την εξειδικευμένη ματιά του, μια που από τις αρχές Δεκεμβρίου απασχολεί τη Δημοτική Επιτροπή σε σειρά συνεδριάσεων (σ.σ. ακόμη μια φορά θα συζητηθεί την προσεχή Δευτέρα 30/12) το θέμα με την ανάθεση των υπηρεσιών τεχνικής υποστήριξης και συντήρησης των πληροφοριακών συστημάτων του Δήμου Διονύσου στην εταιρεία UNISYSTEMS. Οι επισημάνσεις του, προερχόμενες από κάποιον που ξέρει τι λέει, είναι οι παρακάτω:
1. ΝΟΜΙΚΕΣ
Στην ιστοσελίδα του Δήμου Διονύσου έχει ενσωματωθεί το Σύστημα Διαδικτυακής Οικονομικής Πληροφόρησης Συναλλασσόμενων (ΣΔΟΠΣ), το οποίο αποτελεί ένα σημείο απρόσκοπτης και αδιάλειπτης εξυπηρέτησης, όπου κάθε συναλλασσόμενος μπορεί να έχει ενημέρωση για τις οικονομικές του συναλλαγές με τον Δήμο. Το ΣΔΟΠΣ έχει αναπτυχθεί από την εταιρεία UNISYSTEMS και φιλοξενείται στις υποδομές της εταιρείας. Αυτή η φιλοξενία είναι μεν νομικά επιτρεπτή αλλά διέπεται από ορισμένους κανόνες. Ο Δήμος παραμένει ο Υπεύθυνος Επεξεργασίας έναντι των δημοτών που είναι καταχωρημένοι να αξιοποιούν το σύστημα, και η εταιρεία έχει την ευθύνη του Εκτελούντος την Επεξεργασία ώστε να τηρούνται πλήρως οι κανόνες προστασίας προσωπικών δεδομένων. Τα κύρια σημεία μεταξύ Δήμου και Εταιρίας πρέπει να κοινοποιούνται στα φυσικά πρόσωπα – χρήστες του ΣΔΟΠΣ, των οποίων τα δεδομένα μεταβιβάζονται στις υποδομές της Εταιρείας. Επίσης τα καθήκοντα του εκτελούντος την επεξεργασία (Εταιρεία) προς τον υπεύθυνο επεξεργασίας (Δήμος) πρέπει να καθορίζονται σε σύμβαση ή άλλη νομική πράξη. Για παράδειγμα, η σύμβαση πρέπει να αναφέρει τι γίνεται με τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα μετά τη λήξη της. Οι παραπάνω νομικές υποχρεώσεις είναι αμφίβολο αν έχουν συμπεριληφθεί στις ισχύουσες συμβάσεις.
2. ΤΕΧΝΙΚΕΣ
Για το ΣΔΟΠΣ και τις διοικητικές εφαρμογές που αναγράφονται στα συνημμένα κείμενα του θέματος, η κυριότητα δεν ανήκει στο Δήμο. Ο πηγαίος κώδικας παραμένει στην ιδιοκτησία της Εταιρείας η οποία παρέχει μόνο άδειες χρήσης στο Δήμο, κατά περίπτωση. Αυτή η κατάσταση προκαλεί μόνιμη εξάρτηση του Δήμου από την Εταιρεία και ελαχιστοποιεί τη διαπραγματευτική του δύναμη, μια που είναι εσαεί εξαρτημένος από καταστάσεις που τον καθιστούν δέσμιο. Αυτό εξ άλλου αναγράφεται ευθέως στα κείμενα του θέματος που τελικά οδηγούν σε “απ’ευθείας ανάθεση λόγω αποκλειστικού δικαιώματος πηγαίου κώδικα”.
Αν ο πηγαίος κώδικας ήταν διαθέσιμος και ανοιχτός στην αρμόδια υπηρεσία του Δήμου, τότε με κατάλληλη εκπαίδευση οι όποιες παραμετρικές τροποποιήσεις θα μπορούσαν να γίνουν υπηρεσιακά χωρίς χρεώσεις συντήρησης. Εξ άλλου οι διοικητικο-οικονομικές εφαρμογές είναι πλέον σταθεροποιημένες και ώριμες και δεν απαιτούν πολλούς ανθρωπομήνες για να εκτελούνται απρόσκοπτα.
3. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ
Η κοστολόγηση των προτεινόμενων ανθρωποημερών (Α/Η) για συντήρηση των εφαρμογών, αν αυτές αναχθούν σε ανθρωπομήνες (Α/Μ), οδηγεί σε δαπάνη άνω των 7000 ευρώ που εκτιμώ ότι υπερβαίνει κατά πολύ τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Επίσης η προμήθεια νέων εφαρμογών (document management και ηλεκτρονικής τιμολόγησης) για να κοστολογηθούν ρεαλιστικά απαιτείται μια απλή έρευνα αγοράς. Σε ό,τι αφορά τις υπηρεσίες συντήρησης-τεχνικής υποστήριξης παλαιών εφαρμογών, ύψους 76.000 ευρώ, η οικονομική σύγκριση για το ίδιο φυσικό αντικείμενο πρέπει να γίνει με παρελθόντα έτη για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα. Γενικώς υπάρχει σημαντικό έδαφος ουσιαστικής διαπραγμάτευσης σε μια συστηματική προσπάθεια με διπλό στόχο: αφενός να πολλαπλασιαστούν τα οφέλη του Δήμου και αφετέρου να συμμετέχουν ενεργητικά τα στελέχη του στις τεχνολογικές εξελίξεις με τεχνικές- οικονομικές προτάσεις και αξιολογήσεις της ποιότητας των εφαρμογών που υποβοηθούν το έργο τους, ώστε (και) να μην τους κατατάσσουμε σε παθητικούς χρήστες πληροφοριακών συστημάτων που κατασκευάζουν τρίτοι.
Στο προτεινόμενο σχέδιο σύμβασης με προσφυγή στη διαδικασία διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση, η διαπραγμάτευση τι νόημα έχει όταν στο ίδιο σχέδιο υπάρχει ρητή αναγραφή για ποσό 180.035,60 ευρώ;
Με επιστολή του ο Γενικός Γραμματέας(ΓΓ) του Δήμου, με ημερομηνία 23/12/2024, προς την Πρόεδρο και τα μέλη της Δημοτικής Επιτροπής επιχειρεί να διευκρινίσει σημεία της αρχικής του εισήγησης (28/11/2024). Η επιστολή αυτή έχει αναρτηθεί στην επίσημη ιστοσελίδα του Δήμου στις 24/12/2024, λίγες μόνο μέρες πριν τη συνεδρίαση της Επιτροπής.
Όμως στην προσπάθειά του αυτή περιέπλεξε περισσότερο κάποια ουσιώδη θέματα και συγκεκριμένα:
1.Σε αντίθεση με την εισήγηση του Γενικού Γραμματέα, που είναι γραμμένη σε επιστολόχαρτο με τις αρμόδιες Υπηρεσίες, η διευκρινιστική επιστολή είναι γραμμένη σε επιστολόχαρτο του Γραφείου του, γεγονός που αποξενώνει τις Υπηρεσίες και τις περιθωριοποιεί από ουσιώδη υπηρεσιακά ζητήματα.
2.Η παραπάνω επισήμανση σε συνδυασμό με όσα προς το τέλος της επιστολής αναγράφονται για “ …κατόπιν επικοινωνίας με την εταιρία …» δημιουργεί νέα ερωτηματικά για την απομόνωση των αρμοδίων υπηρεσιακών στελεχών. Ποιος και πότε επικοινώνησε με ποιον και για ποιο λόγο; Πάντοτε η υπηρεσιακή παρουσία είναι απαραίτητη με προτάσεις για τη συνέχιση μιας διαπραγματευτικής διαδικασίας, διαφορετικά τα στελέχη αισθάνονται ως διακοσμητικά στοιχεία.
Τελικά η δωρεάν προσφορά για τη λειτουργικότητα (!) τριών υπηρεσιών, με πρωτοβουλία τίνος προέκυψε και ποια είναι η οικονομική βαρύτητα των υπηρεσιών αυτών καθώς και η επιτακτική ανάγκη σε σύγκριση με άλλες προτεραιότητες; Πώς αντιλαμβάνεται κανείς την λειτουργικότητα(!), ας πούμε για τη φορολογική ενημερότητα; Μήπως η προστιθέμενη αξία είναι σχεδόν μηδενική;
3.Για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα για κόστος εφαρμογών λογισμικού χρειάζεται να προηγηθεί έρευνα αγοράς και να μην στηριζόμαστε σε εύκολες δηλώσεις και προσωπικές εκτιμήσεις. Και μια τέτοια έρευνα δεν έχει δρομολογηθεί, αν και θα έπρεπε να είχε προηγηθεί.
Σε ό,τι αφορά τις 100 ανθρωποημέρες, δηλαδή 5 ανθρωπομήνες full time, αυτές σχετίζονται ευθέως με τα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα του στελέχους και τα καθήκοντα που αναλαμβάνει, που στην προκειμένη περίπτωση είναι αόριστα και πολύ γενικόλογα. Η συνολική αυτή δαπάνη δεν είναι και αμελητέα.
Οι εταιρείες προσπαθούν πάντα να εξυπηρετήσουν τους δικούς τους στόχους. Ο Δήμος οφείλει να διαπραγματεύεται και να ενεργοποιεί το ανθρώπινο δυναμικό του, με τρόπο που να βελτιώνει το Know-How στις νέες τεχνολογίες.
Παναγιώτης Γεωργιάδης
Υ.Γ. Αν υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων λόγω “εμπλοκής” φυσικού προσώπου σε ρόλους αντιδιαμετρικών στοχεύσεων, είναι ένα νομικό ή ηθικό ζήτημα άξιο για διερεύνηση.
