Για να επικυρώσει κάποιος το γνήσιο της υπογραφής, δεν χρειάζεται πλέον να πάει στο ΚΕΠ, μπορεί να το κάνει από το σπίτι του. Το ίδιο συμβαίνει και με τα αδήλωτα τετραγωνικά, αλλά και με μια σειρά άλλων υπηρεσιών που παρέχονται από το Δήμο Διονύσου στο πλαίσιο του ψηφιακού μετασχηματισμού, προς τον οποίο οδεύουν αναπόδραστα όλο και περισσότεροι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Γι’ αυτόν τον ψηφιακό μετασχηματισμό- τι ακριβώς είναι, πώς θα εφαρμοστεί, τι θα στοιχίσει αλλά και τι θα αποδώσει στο Δήμο και τους πολίτες- μιλούν στην Οδό Διονύσου ο Γενικός Γραμματέας του Δήμου Στ. Μιχιώτης και ο Αν. Καθηγητής ΕΜΠ Β. Βεσκούκης.
Ο τελευταίος δεν είναι άγνωστος στο Δήμο Διονύσου: Είχε συντάξει για λογαριασμό του Δήμου Τρίπολης συγκριτική μελέτη χρηματοδοτικών μεθόδων για την αναβάθμιση του ηλεκτροφωτισμού με LED- όταν το θέμα ήταν στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας στα τέλη του 2018, αρχές του 2019, για την πόλη μας – που αποδείκνυε πως η ιδιωτική χρηματοδότηση δεν ήταν ο συμφερότερος τρόπος εκτέλεσης του έργου, όπως πρότεινε τότε η Διοίκηση Ζαμάνη. Ο κ. Βεσκούκης ανέλαβε πρόσφατα με απ’ ευθείας ανάθεση την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών προς τον Δήμο Διονυσου, σε ειδικά θέματα σχεδιασμού για την επεξεργασία χωρικών και επιχειρησιακών δεδομένων και την βελτίωση της ποιότητας υπηρεσιών προς τον πολίτη, ιδιαιτέρως στην παρούσα φάση αλλά και σ’ αυτήν που θα ακολουθήσει μετά από την υγειονομική κρίση, όπως: η αξιοποίηση και διαχείριση περιουσιακών στοιχείων, η πολιτική προστασία και η διαχείριση κρίσεων και έκτακτων καταστάσεων, η βελτιστοποίηση των παρεχομένων υπηρεσιών σε θέματα αποκομιδής απορριμμάτων, ο ενεργειακός σχεδιασμός και ο σχεδιασμός και η παρακολούθηση αναπτυξιακών έργων.
Οδό Διονύσου: Κύριε Βεσκούκη, μιας και οι ακαδημαϊκοί είναι περισσότερο αρμόδιοι σε θέματα ορισμών, απευθύνω σε εσάς την πρώτη ερώτηση. Τι είναι ο ψηφιακός μετασχηματισμός;
Β. Βεσκούκης: Δεν υπάρχει μία απάντηση στο ερώτημα. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός είναι πολλά πράγματα μαζί, αλλά όχι πάντα τα ίδια. Η ορολογία είναι σχετικά πρόσφατη, αλλά η ανάγκη των αλλαγών με τις οποίες συνδέεται, πάει πολλά χρόνια πίσω. Όλοι ξέρουμε ότι οι πολίτες ταλαιπωρούνται κατά τις συναλλαγές τους με αντιπαραγωγικές υπηρεσίες και οι δήμοι είναι γεμάτοι ανθρώπους με πνιγμένη τη δημιουργικότητα. Οι δουλειές τελικά δεν γίνονται ή αργούν αδιανόητα να γίνουν, αλλά όλοι ισχυρίζονται ότι «έχουν κάνει τα πράγματα όπως πρέπει«.
Εάν λοιπόν πρέπει να δώσω έναν ορισμό, θα έλεγα ότι ψηφιακός μετασχηματισμός είναι η μετάβαση από τη σημερινή σε μια κατάσταση, όπου γίνεται χρήση των σύγχρονων ψηφιακών εργαλείων, κατάλληλα διασυνδεδεμένων, με τρόπο που να εξυπηρετείται ο πολίτης και να βελτιώνονται συνεχώς οι παροχές προς αυτόν. Η πρόκληση είναι αυτό να επιτευχθεί ενώ μειώνεται ή μένει σταθερό το κόστος και ταυτόχρονα αξιοποιείται το ανθρώπινο δυναμικό του Δήμου.
Επομένως, ο ψηφιακός μετασχηματισμός δεν είναι μόνο τα εργαλεία του. Άλλωστε σήμερα, οι τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών ούτε νέες είναι, ούτε μπορεί κανείς να κάνει οτιδήποτε χωρίς αυτές. Είναι και ο τρόπος που τα χρησιμοποιούμε και συνδέουμε τα εργαλεία αυτά, καθώς και οι οργανωτικές διαδικασίες που ακολουθούμε. Και φυσικά, τα εργαλεία και οι διαδικασίες ήταν πάντα συνδεδεμένα με το ανθρώπινο δυναμικό, που μπορεί πλέον να διατεθεί σε κάτι πολύ πιο δημιουργικό, εφόσον επιθυμεί και αποκτήσει τις απαραίτητες δεξιότητες.
Ένα απλό παράδειγμα είναι ο νέος τρόπος επικύρωσης του γνήσιου μιας υπογραφής: αντί ο πολίτης να πηγαίνει στο ΚΕΠ ή την Αστυνομία, μπορεί να το πράξει από τον υπολογιστή του με μόνο τεκμήριο ταυτότητας τον κωδικό TAXIS που χρησιμοποιεί ήδη. Δεν είναι μόνο οι αμέτρητες ώρες που απελευθερώνονται, που ασφαλώς έχουν τεράστια σημασία, είναι και η απελευθέρωση των υπαλλήλων από ίσως την πιο άχαρη δουλειά που υπάρχει, πράγμα που μεταφράζεται σε χρόνο αλλά και διάθεση να κάνουν κάτι πιο δημιουργικό.
Ο.Δ.: Άρα, μιλώντας για ψηφιακό μετασχηματισμό, δεν αναφέρεστε μόνο σε τεχνολογίες και υπηρεσίες πληροφορικής. Μπορείτε κ. Μιχιώτη να μας δώσετε ένα παράδειγμα τι εννοείτε;
Στ. Μιχιώτης: Όπως ειπώθηκε, ο ψηφιακός μετασχηματισμός έχει να κάνει με τον τρόπο που συνδέουμε τα τεχνολογικά εργαλεία που χρησιμοποιούμε και με τις διαδικασίες που υιοθετούμε. Επίσης, έχει να κάνει και με τον ανθρώπινο παράγοντα και συγκεκριμένα με μια παράμετρο, που τις περισσότερες φορές αποδεικνύεται η πιο καθοριστική για την επιτυχία ή μη μιας αλλαγής: την κουλτούρα ενός οργανισμού, δηλαδή τις βαθύτερες αντιλήψεις εργαζόμενων και διοικούντων.
Ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα στην περίπτωσή μας, είναι η δήλωση της αλλαγής τετραγωνικών, που πρόσφατα, λόγω κορονοϊού, άλλαξε ριζικά, τόσο σαν εργαλείο, όσο και σαν διαδικασία. Ο δημότης μπορεί πια να “ανεβάζει” σε μια διαδικτυακή πλατφόρμα τα ελάχιστα απαιτούμενα στοιχεία, δηλώνοντας υπεύθυνα την ορθότητά τους. Από κει και πέρα, η άντληση των υπολοίπων στοιχείων και οι διασταυρώσεις γίνονται χωρίς την παρουσία του. Το σημαντικό εδώ είναι ότι η αλλαγή αυτή επηρεάζει και τον ρόλο του υπαλλήλου, που σιγά σιγά εγκαταλείπει την κουλτούρα του «ελεγκτή» και προσχωρεί σε αυτήν του «βοηθού», που ταυτόχρονα, εντοπίζει και ενημερώνει αρμοδίως για τα προβλήματα του συστήματος. Έτσι, ο ψηφιακός μετασχηματισμός μπορεί να οδηγήσει όχι μόνο στην εξυπηρέτηση του πελάτη και στην αλλαγή της σχέσης του με τον υπάλληλο, αλλά και στη βελτίωση της αξιοπιστίας της παρεχόμενης υπηρεσίας.
Ο.Δ.: Δηλαδή, εάν προμηθευτούμε νέα εργαλεία και τα συνδέσουμε σωστά, λύσαμε το πρόβλημα;
Β.Β.: Κάθε άλλο. Ο σκοπός δεν είναι να προμηθευτούμε νέα εργαλεία, δηλαδή υπολογιστές και λογισμικά. Ούτε να προσθέσουμε αδιακρίτως εργαλεία που, όπως συμβαίνει στα ΚΕΠ, απλά θα διατηρήσουν τον παραλογισμό της κατάστασης και θα τον κρύψουν πίσω από κάτι που πρόσκαιρα φαίνεται ανακουφιστικό. Τα περισσότερα από τα λογισμικά που υπάρχουν σήμερα κάνουν τη δουλειά τους, στον έναν ή τον άλλον βαθμό. Απλά είναι δύσχρηστα και, κυρίως, απομονωμένα. Καθένα λειτουργεί από μόνο του, δεν ανταλλάσσει δεδομένα με κανένα άλλο, ακόμη και όταν η αναγκαιότητα είναι προφανής.
Σ.Μ.: Επιτρέψτε μου εδώ να δώσω δύο κατανοητά παραδείγματα. Σήμερα, μια εφαρμογή λογισμικού μας πληροφορεί πόσο πληρώνουμε συνεργείο για εργασίες και ανταλλακτικά στα απορριμματοφόρα του Δήμου. Μία δεύτερη εφαρμογή μας λέει πόσο στοιχίζουν οι οδηγοί και οι εργάτες της αποκομιδής και μια τρίτη πόσα για καύσιμα και αναλώσιμα. Αλλά, για να μάθουμε πόσο στοιχίζει μηνιαία η αποκομιδή των σκουπιδιών ανά κάδο, πρέπει τα δεδομένα να καταχωρηθούν ξανά σε μια τέταρτη εφαρμογή, που θα μας δώσει την απάντηση ή, ακόμη χειρότερα, μέρος αυτής!… Το δεύτερο παράδειγμα αφορά την σοβαρή αδυναμία παρακολούθησης της εξέλιξης του Τεχνικού Προγράμματος του Δήμου – και κατ’ επέκταση του Επιχειρησιακού – με βάση τα στοιχεία του Λογιστηρίου και της Ταμειακής υπηρεσίας, λόγω της μη διασύνδεσης των αντίστοιχων εφαρμογών. Συνεπώς, τις περισσότερες φορές δεν μπορούμε να γνωρίζουμε την πραγματική σχέση φυσικού έργου και οικονομικού αποτελέσματος, παρά μόνο όταν είναι αργά.
Αυτό γίνεται γιατί διατηρούμε πολλαπλές αποθήκες ίδιων ή παρόμοιων δεδομένων που δεν μπορούμε να τις συνδέσουμε, να βγάλουμε συμπεράσματα, να σχεδιάσουμε πολιτικές. Η λογική αυτή πάει πολλές δεκαετίες πίσω. Και επειδή ακόμη και η κατανόηση κάποιων εννοιών είναι δύσκολη, οι διοικήσεις αρκούνταν να προμηθεύονται ακόμη περισσότερα εργαλεία, που δεν ήταν λίγες οι φορές που ο μόνος πραγματικά ωφελημένος ήταν προμηθευτής. Αυτό θέλουμε να αλλάξει και για το λόγο αυτό σχεδιάζουμε με μια ενιαία λογική όλες τις στρατηγικές που ακολουθούμε στον τομέα αυτό.
Β.Β.: Πάρτε για παράδειγμα τα γεωγραφικά δεδομένα, που δεν είναι μόνο γενικώς και αορίστως ενημερωτικά. Ούτε αφορούν μόνο την τεχνική υπηρεσία και τους μηχανικούς. Αφορούν όλες τις λειτουργίες, από την καθαριότητα, μέχρι την πολιτική προστασία. Από το σχεδιασμό μικρών τοπικών έργων, μέχρι την τεκμηρίωση για τη χάραξη πολιτικών, σε τομείς όπως η παιδεία και η τοπική ανάπτυξη. Ή ακόμα και μέχρι τη λογοδοσία και τη διαφάνεια. Αυτά δεν είναι ένα σύστημα μόνο, ούτε, ακόμη χειρότερα, πολλά παράλληλα συνυπάρχοντα ανεξάρτητα συστήματα που το καθένα πληρώνει τον προμηθευτή του και αυτό είναι όλο. Μιλώντας εδώ για σύνδεση, εννοούμε ότι όλα θα έχουν μια και μόνο κοινή αναφορά, χωρίς την προμήθεια πολλαπλάσιων συστημάτων (με το ανάλογο πολλαπλάσιο κόστος αγοράς και συντήρησης), από όπου θα μπορούμε να υποστηρίζουμε πολλές και διαφορετικές ανάγκες.
Ο.Δ.: Μιλάμε για διαλειτουργικότητα, δηλαδή;
Β.Β.: Ακριβώς! Ο όρος είναι αρκετά επίκαιρος πλέον. Μετά από δεκαετίες, η απαίτηση διασύνδεσης συστημάτων είναι πλέον επιτακτική: τα συστήματα που δεν διασυνδέονται, ή που διασυνδέονται με παράλογο κόστος, δεν έχουν θέση σε ένα τέτοιο «οικοσύστημα». Οι τεχνολογίες υπάρχουν. Η αξία πλέον βρίσκεται στην ανοικτότητα, στη διαφάνεια και στη συνεργασία των συστημάτων πάνω σε κοινόχρηστα δεδομένα. Ίσως, κάποιοι προμηθευτές πληροφορικής να αντισταθούν σε μια τέτοια προοπτική, αν και ελπίζω ότι στο τέλος θα καταλάβουν ότι είναι και σε δικό τους όφελος τα συστήματα να ανταλλάσσουν δεδομένα.
Σ.Μ.: Σωστά! Δεν γίνεται ένας Δήμος να εξαρτάται από έναν μόνο προμηθευτή, με τους όρους και το κόστος που εκείνος αποφασίζει, σε τομείς τόσο στρατηγικής σημασίας. Από την άλλη, γιατί πρέπει να έχουμε τρία διαφορετικά συστήματα επικοινωνίας με τους δημότες, ασύνδετα μεταξύ τους, π.χ. για καταχώρηση αιτημάτων, για διενέργεια διαβουλεύσεων και για ζωντανή ενημέρωση; Προφανώς και δεν πρέπει. Ο,τι σύστημα χρησιμοποιείται, οφείλει να συνδέεται με το περιβάλλον του, να είναι συμπληρωματικό και όχι ανταγωνιστικό με το διπλανό σύστημα. Αυτή είναι η έννοια του οικοσυστήματος.
Ο.Δ.: Υπονοείτε ότι συναντάτε αντιστάσεις στο να συνεργάζονται τα συστήματα;
Σ.Μ.: Εννοώ ότι δεν ξεκινάμε με τη λογική να τα αλλάξουμε όλα, αλλά ούτε και να μείνει η σημερινή κατάσταση ως έχει. Ξεκινάμε από τη βάση ότι απαιτούμε από τους συνεργάτες – προμηθευτές πληροφορικής του Δήμου, να διαθέσουν τα συστήματά τους δεδομένα στη μορφή που χρειάζεται για να διασφαλίζεται η συνεργασία με άλλα συστήματα. Οφείλω πάντως να πω ότι, μέχρι στιγμής, δεν έχουμε αρνητικά μηνύματα σε αυτή τη βασική μας επιλογή.
Ο.Δ.: Πώς θα γίνουν όλα αυτά; Με το προσωπικό του Δήμου; Με υπεργολάβους;
Σ.Μ.: Το προσωπικό του Δήμου θα υποστηριχθεί με επιμόρφωση, όπου χρειάζεται, ώστε να αναβαθμιστεί ο ρόλος του. Όπως δυστυχώς παντού, υπάρχει κι εδώ προσωπικό υψηλών δυνατοτήτων, που δεν έχει αξιοποιηθεί – ή χειρότερα, έχει απαξιωθεί. Αυτό το προσωπικό θα παίξει επιτελικό ρόλο. Θα χρειαστούν βέβαια και εξωτερικές συνεργασίες, που όμως θα μπουν σε μια εξ αρχής σχεδιασμένη (από εμάς) λογική διαλειτουργικότητας, όπως θα μας την υποδείξουν οι ειδικοί. Σε μια τέτοια λογική υπάρχει χώρος για αξιοποίηση κάθε συνεργασίας.
Ο.Δ.: Αναφέρεστε σε υπηρεσίες συμβούλων. Έχετε ήδη δεχθεί κριτική για τις επιλογές σας, σωστά;
Σ.Μ.: Όχι, δεν αναφέρομαι σε συμβούλους αορίστως, που παρέχουν αόρατες υπηρεσίες, όπως μας είχαν συνηθίσει όσοι σήμερα ενίστανται. Αναφέρομαι σε εξειδικευμένους επιστήμονες και επαγγελματίες, που είναι σε θέση να προσφέρουν συγκεκριμένες χρήσιμες συμβουλές, προδιαγραφές και μελέτες, να καθοδηγήσουν το προσωπικό, να βοηθήσουν την ωρίμανση της σκέψης μας. Θα τα δείτε όλα αυτά στην πορεία αναλυτικά, έργο προς έργο.
Όσο για τον συνομιλητή μας, να πω ότι ο Βασίλης Βεσκούκης είναι Καθηγητής Τεχνολογίας Λογισμικού και Γεωπληροφορικής στο ΕΜΠ και συμμετέχει ως επιστημονικός σύμβουλος στο μεγάλο έργο της ΕΕΤΑΑ για την απλοποίηση των διοικητικών διαδικασιών των ΟΤΑ Α’ και Β’ βαθμού και την προδιαγραφή των πληροφοριακών τους συστημάτων. Επίσης, είναι και έχει υπάρξει Επιστημονικός Υπεύθυνος σε πλήθος έργων διαλειτουργικότητας, μεταξύ των οποίων ο σχετικός Κόμβος του Υπουργείου Εσωτερικών, καθώς και σε πλήθος έργων γεωπληροφορικής, πολιτικής προστασίας κ.ά. Τα αναφέρω αυτά για να γίνει κατανοητό, πως όταν πρόκειται για τις ανάγκες του δήμου, αναζητώ πάντα το καλύτερο σε λογική τιμή. Αυτό είναι βασική αρχή μου και φυσικά μια καίρια διαφορά από τους «επικριτές» μου.
Ο.Δ.: Και κάτι τελευταίο. Μπορείτε να μας πείτε σε τι θα αφορούν τα πρώτα έργα που θα γίνουν στα πλαίσια αυτού του ψηφιακού μετασχηματισμού;
ΣΜ: Καλώς εχόντων των πραγμάτων, από αυτό το καλοκαίρι, θα έχουμε παραδοτέα. Πρώτον, θα έχει ολοκληρωθεί η σχεδίαση της υποδομής των χωρικών δεδομένων και θα ξεκινήσει η υλοποίηση της. Δεύτερον, θα έχουμε τα πρώτα αποτελέσματα από την «Ίριδα», το σύστημα ηλεκτρονικής διαχείρισης εγγράφων και πρωτοκόλλου, που θα αλλάξει πολλά στις υπηρεσίες του Δήμου. Και τρίτον, θα βρίσκεται σε εξέλιξη το έργο “wifi for you”, δηλαδή η ελεύθερη πρόσβαση στο διαδίκτυο σε 30 σημεία σε όλον τον δήμο και τα δημοτικά κτίρια. Επίσης, μέσα στο φθινόπωρο, θα συνδεθούν σε ενιαίο σύστημα το Novoville, το λογισμικό που διαχειρίζεται τα αιτήματα των πολιτών, και τα μέσα διαβούλευσης. Και επίσης, θα γίνει η σχεδίαση της διασύνδεσης των εφαρμογών των οικονομικών υπηρεσιών με άλλα τμήματα, στη βάση ενός ολοκληρωμένου MIS (πληροφοριακό σύστημα διοίκησης). Κάθε φορά που θα ολοκληρώνεται ένα τέτοιο έργο, θα σας κρατάμε ενήμερους.
ΟΔ: Ευχαριστώ πολύ και τους δυο σας!
Σ.Μ.- Β.Β.: Κι εμείς ευχαριστούμε για τη φιλοξενία.
