Γράφει ο Π. Γεωργιάδης, Ομότιμος Καθηγητής Πληροφορικής Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ)
Τον Απρίλιο του 2008, κυκλοφόρησε ως ένθετο στην Καθημερινή μια ειδική έκδοση + αφιέρωμα στην Ψηφιακή Διακυβέρνηση, με πλήθος άρθρων της πολιτικής ηγεσίας και Υπουργών της τότε Κυβέρνησης.
Αντιγράφω από το εισαγωγικό σημείωμα της Διεύθυνσης Έκδοσης (κα Αλεξίου Κονάχου) που το θεωρώ επίκαιρο αλλά θα προσέθετα και “δολοφονικό”.
“Θάνατος στη γραφειοκρατία: Ακούγεται ακραίο, αλλά αν το σκεφτούμε καλύτερα, όλοι θα ήμασταν ευτυχέστεροι αν δεν είχαμε καμία απολύτως υποχρέωση να προσκομίζουμε, να συμπληρώνουμε, να πρωτοκολλούμε, να προωθούμε, να φωτοτυπούμε κ.ο.κ. περίεργα χαρτιά ή αλλιώς έγγραφα τα οποία όλως τυχαίως δεν είναι ποτέ τα κατάλληλα και τα οποία πηγαινοφέρνουμε πανικόβλητοι στους κατά καιρούς αρμοδίους”.
Για να καταστεί ακόμα πιο επιθετικό το μήνυμα θα το προεξέτεινα γράφοντας “θάνατος στην ηλεκτρονική γραφειοκρατία” που ακόμα ζει και βασιλεύει στην ημι-ψηφιακή εποχή.
Συγκεκριμένα στην ειδική έκδοση περιλαμβάνονται τα παρακάτω αξιόλογα κείμενα, μεταξύ πολλών άλλων, για καινοτόμους προσανατολισμούς, στοχευμένες δράσεις, πρακτικές εφαρμογές και ενίοτε υποσχέσεις, ηλεκτρονικής διακυβέρνησης σε διάφορους τομείς κατ’ εξοχήν στον Δημόσιο τομέα.
1.Προκόπης Παυλόπουλος, τότε Υπουργός Εσωτερικών, μετέπειτα Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας με τίτλο “Για μια Ψηφιακή Δημόσια Διοίκηση στην Υπηρεσία του Πολίτη”
2.Γεώργιος Παπανδρέου, τότε Πρόεδρος ΠΑΣΟΚ, μετέπειτα Πρωθυπουργός με τίτλο “e-politics : Η Σχέση του Πολίτη με την πολιτική”.
3.Κυριάκος Μητσοτάκης, τότε Βουλευτής ΝΔ Β. Αθηνών, μετέπειτα Υπουργός και νυν Πρωθυπουργός με τίτλο “Πάμε Facebook;”
Είχε προηγηθεί η εκσυγχρονιστική περίοδος με πρωθυπουργό τον Κώστα Σημίτη που έθεσε τα αρχικά θεμέλια για μια πιο συστηματική και στοχευμένη προσπάθεια ανάπτυξης δημόσιων τεχνολογικών υποδομών και ολοκληρωμένων πληροφοριακών συστημάτων υπό την επιχειρησιακή ομπρέλα «Κοινωνία της Πληροφορίας»
Θα ήταν πολύ χρήσιμο έως διδακτικό να μελετήσει κανείς όλα τα κείμενα της εποχής για να διαπιστώσει ότι παρά τις πολύ καλές προθέσεις και τις υπαρκτές ανάγκες της κοινωνίας και τις δίκαιες απαιτήσεις των πολιτών τα βήματα ήταν αργά, διστακτικά για μεγάλο χρονικό διάστημα, ίσως και αντιφατικά.Οι υποσχέσεις παρέμεναν ανεκπλήρωτες και συχνά επαναλαμβανόμενες ως οριστικές και αμετάκλητες πλέον (υπενθυμίζω ότι την εποχή εκείνη δεν υπήρχε Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης με καθοριστικές επιτελικές και εκτελεστικές αρμοδιότητες). Δικαιολογίες ή αιτιολογίες υπάρχουν πολλές που εξηγούν την καθυστέρηση και την αναβλητικότητα ενεργειών και προωθητικών δράσεων. Δεν προτίθεμαι να αναλύσω διεξοδικά τους λόγους της καθυστέρησης και οφείλω να είμαι δίκαιος παρατηρητής διαπιστώνοντας την πρόοδο και τις επιταχύνσεις που συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια με όλα τα θετικά αποτελέσματα και τις βέλτιστες πρακτικές που έχουν συχνά εφαρμοστεί.
Στην ειδική εκείνη έκδοση είχα την ευκαιρία και την τιμή να γράφω ένα κείμενο που φιλοξενήθηκε στην έκδοση και είχε τίτλο “Η Ανισόρροπη Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση» επιδιώκοντας να αναδείξω τις σχεδιαστικές παθογένειες εκείνης της δύσκολης περιόδου και να συμπυκνώσω τις εμπειρίες που αποκτήθηκαν από την γέννεση έως την παραγωγική λειτουργία του TAXIS από το οποίο διδαχθήκαμε πολλά και καταλήξαμε σε χρήσιμα συμπεράσματα προς αποφυγή σε κάθε επόμενη εξίσου πολύπλοκη προσπάθεια.
Απομονώνω, χάριν συντομίας, ορισμένα αποσπάσματα που θεωρώ ότι έχουν διαχρονική αξία έως και στις μέρες μας, αναγνωρίζοντας ταυτόχρονα ότι έχει επέλθει ορατή πρόοδος αν και παραμένουν τα ηλεκτρονικά οχυρά της γραφειοκρατίας και η απουσία αξιολόγησης είτε ex-post είτε ex-ante από τους αποδέκτες των ηλεκτρονικών υπηρεσιών.
“Ουδείς έως ελάχιστοι σχεδιάζουν έργα ηλεκτρονικής διακυβέρνησης έχοντας κατά νου ότι ύψιστη και μάλιστα άμεση προτεραιότητα αποτελεί η ικανοποίηση των αναγκών πολιτών και επιχειρήσεων. Η βασική επιχειρησιακή λογική που διέπει τον σχεδιασμό πληροφοριακών συστημάτων ηλεκτρονικής διακυβέρνησης απορρέει από τη λανθασμένη αντίληψη ότι πρωτίστως πρέπει να τακτοποιήσουμε ‘τα του οίκου μας’, με άλλα λόγια να διατηρήσουμε την εσωστρέφεια και να συντηρήσουμε την υψηλή εντροπία της διοικητικής γραφειοκρατίας”.
Και ένα επόμενο απόσπασμα
“Οι υποδομές και οι υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης επιβάλλουν αναγκαίες συνέργειες και απαραιτήτως οριζόντια διαλειτουργικότητα. Ο μέχρι σήμερα σχεδιασμός ακολουθεί μια μηχανιστική προσέγγιση εν αντιθέσει με τις αρχές της ολικής συστημικής θεώρησης. Τούτο σημαίνει ότι τα πληροφοριακά συστήματα φορολογίας, κοινωνικής ασφάλισης, κεντρικής δημόσιας διοίκησης και τοπικής αυτοδιοίκησης θα πρέπει να διαλειτουργούν για αμοιβαία ανταλλαγή πληροφοριών ώστε να εξαλειφθεί η πανσπερμία και ο κατακερματισμός και να μεγιστοποιηθεί η κοινωνική ωφέλεια”.
Έχουν παρέλθει 15 χρόνια για να σχεδιασθεί και εφαρμοστεί μια καλύτερη ψηφιακή ρότα αξιοποιώντας κάθε τι επιστημονικά αποδεκτό ή και πρακτικά ωφέλιμο αποτέλεσμα. Καιρός να συμφωνήσουμε στη διατύπωση ενός οράματος που να καθορίζει τις πολιτικές επιλογές και τις νέες τεχνολογικές προκλήσεις μεταξύ των οποίων η τεχνητή νοημοσύνη και πολλές άλλες.
Μια πρώτη συνδιαμόρφωση του κοινού οράματος θα μπορούσε να έχει ως αφετηρία την παρακάτω διατύπωση
“Το κοινό όραμα συνίσταται στην καθοριστική συνδρομή της τεχνολογίας για μια ψηφιακή διακυβέρνηση με μεγαλύτερη διαφάνεια, περισσότερες δεσμεύσεις λογοδοσίας, περισσότερες ευκαιρίες συμμετοχής των πολιτών στη διαμόρφωση πολιτικών, καθώς και στην τεχνολογική υποστήριξη της δημόσιας διοίκησης που έχει ως κύρια αποστολή την εξυπηρέτηση όλων των πολιτών, αίροντας τα γραφειοκρατικά οχυρά που δυσχεραίνουν την ανάπτυξη της χώρας”
Παναγιώτης Γεωργιάδης
Ομότιμος Καθηγητής Πληροφορικής Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ)
π. Γενικός Γραμματέας ΓΓΠΣ και Δημόσιας Διοίκησης- Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης.
