Αφηγείται ο Στέφανος Μιχιώτης
Από τότε που η Μαρία Χαζάπη μου πρότεινε μια τακτική στήλη στην odosdionysou.gr, σκεφτόμουν ποιον τίτλο να διαλέξω. Ούτε μακρύ, ούτε δυσνόητο, ούτε κλισέ. Τελικά διάλεξα τις «Ιστορίες Με Νόημα». Γιατί πιστεύω ότι οι ιστορίες είναι ο πιο φυσικός και εύκολος τρόπος να δημιουργούμε κάτι που είναι απαραίτητο στη ζωή μας: νόημα.
Όπως λέει η αμερικανίδα καθηγήτρια Carol Pearson, οι άνθρωποι είναι όντα που διηγούνται ιστορίες και που συνδέονται μέσα και γύρω από αυτές. Οι πρωτόγονοι άνθρωποι μαζεύονταν γύρω από τη φωτιά και εξιστορούσαν όσα τους συνέβησαν, προσπαθώντας να τα καταλάβουν και να μάθουν από αυτά. Έτσι και τώρα και πάντα, κατανοούμε τις ζωές μας μιλώντας μέσα από ιστορίες, για το ποιοι είμαστε, τι θέλουμε, τι μπορούμε και τι δεν μπορούμε να κάνουμε, τι έχει συμβεί σε εμάς.
Η αφήγησή τους είναι εύκολη και συχνά διασκεδαστική. Όλοι έχουν να πουν μια ιστορία κι όλοι μπορούν να το κάνουν. Άλλοι καλύτερα, άλλοι χειρότερα. Και από αυτή την άποψη, είναι ένα ‘δημοκρατικό’ αντίβαρο γνώσης στη λογική επιχειρηματολογία, την τέχνη των ολίγων. Γιατί ένα καλά διατυπωμένο επιχείρημα πείθει για την αλήθεια του, αλλά μια καλή ιστορία είναι βγαλμένη από την ίδια τη ζωή.
Η γλώσσα τους δεν απαντά σε ερωτήσεις, αλλά κάνει συνδέσεις. Οι ιστορίες δεν προκαλούν αντιπαλότητα για το ποιος έχει δίκιο, αλλά αποκαλύπτουν νέες δυνατότητες μέσα από την εμπειρία άλλων ανθρώπων. Γιατί παρακάμπτουν τους φυσιολογικούς αμυντικούς μηχανισμούς και συνδέονται άμεσα με τα συναισθήματα, βοηθώντας να αντιληφθούμε διαφορετικές πλευρές μιας κατάστασης. Έτσι, μπορούν και παρουσιάζουν πολύπλοκα ζητήματα με τρόπο απλό, σαφή και περιεκτικό.
Αν κάποιες ιστορίες επαναλαμβάνονται αυθόρμητα μέσα σε μια ομάδα ή κοινωνία, όπως τα ανέκδοτα, αποτυπώνουν τις βαθύτερες πεποιθήσεις και πρακτικές του συνόλου, που συνήθως παραμένουν αθέατες ή άρρητες. Με τον τρόπο αυτό προσφέρουν συλλογικά πρότυπα ζωής. Και όπως και οι μύθοι, μας δείχνουν πού βρισκόμαστε. Αν ο ιδιωτικός σου μύθος, το όνειρό σου, συμπίπτει με εκείνο της κοινωνίας, είσαι καλά ενταγμένος στην ομάδα σου. Αν όχι, τότε ετοιμάσου για μια περιπέτεια στην παγερή σκοτεινιά της κοινωνικής απομόνωσης.
Μια ιστορία μπορεί να λειτουργεί σαν έναυσμα μοιράσματος της εμπειρίας, σαν δράμα που εμπλέκει συναισθηματικά ή σαν διακριτικό χιούμορ που δεν προσβάλλει. Αλλά και σαν ‘ιμάντας’ διάδοσης ή αλλαγής πεποιθήσεων ή σαν δεξαμενή γνώσης μέσα από λάθη άλλων και πώς αυτά αποφεύγονται ή διορθώνονται. Μα πιο πολύ, σαν σπινθήρας παρακίνησης προς ένα στόχο καινούργιο, αθέατο προς το παρόν.
Τέτοιες Ιστορίες με Νόημα πρόκειται να διηγούμαι και να σχολιάζω στην τακτική στήλη που μου εμπιστεύθηκε η φίλη μου η Μαρία.