Εισαγωγή
Η μακράς διάρκειας οικονομική ύφεση λειτουργεί με τρόπο που οδηγεί σε κοινωνικό μετασχηματισμό, ο οποίος είναι ορατός και στην περιοχή μας. Πολλά και σημαντικά προβλήματα αναδείχθηκαν μετά την οικιστική έκρηξη, την αλματώδη αύξηση του πληθυσμού, την αλλοίωση του παραδοσιακού παραγωγικού μοντέλου, την ανάπτυξη της απασχόλησης στον τομέα των υπηρεσιών και την οικονομική ευμάρεια, που μετέπεσαν σε βαθιά ύφεση, εκτόξευση της ανεργίας και οικονομικό μαρασμό.
Είναι βέβαιο ότι χωρίς αναπτυξιακή προοπτική και ανασύνθεση της παραγωγικής βάσης δεν είναι δυνατή η αντιμετώπιση του προβλήματος και η έξοδος από την κρίση.
Ο τομέας της αγροτικής και κτηνοτροφικής παραγωγής και της συναφούς μεταποίησης θα πρέπει να αποτελέσει κύριο στόχο κάθε αναπτυξιακής προσπάθειας.
Να προσθέσουμε εδώ, ενδεικτικά των ευκαιριών που γεννιούνται, ότι εκτός από το Πρόγραμμα των Νέων Αγροτών, του οποίου η προθεσμία για την υποβολή φακέλων κλείνει στις 30 Νοεμβρίου, βρίσκονται στο τελικό στάδιο προετοιμασίας προκηρύξεις που αφορούν στον νέο Αναπτυξιακό Νόμο 4399/2016 και ειδικότερα στη γενική επιχειρηματικότητα, τις επενδύσεις μείζονος μεγέθους, τις επενδύσεις για μηχανολογικό εξοπλισμό και τις νέες μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Ταυτόχρονα, αυτές τις μέρες βρίσκεται σε διαβούλευση η υπουργική απόφαση που αφορά στο νέο πλαίσιο των δράσεων βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας, προϋπολογισμού ύψους 555 εκατ. ευρώ, του οποίου η προκήρυξη επίκειται, ενώ δεν απέχει πολύ και η ολοκλήρωση της προετοιμασίας των Σχεδίων Βελτίωσης, ενός μέτρου που στηρίζει τη γεωργία στη χώρα.
Ο ρόλος του Αγροτικού Πιστωτικού Συνεταιρισμού Σταμάτας
Ο Αγροτικός Πιστωτικός Συνεταιρισμός Σταμάτας (Α.Π.Σ.Σ.), στην προσπάθεια ανάπτυξης του πρωτογενούς παραγωγικού Τομέα, μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο.
Η ανάγκη για την υιοθέτηση ενός νέου παραγωγικού μοντέλου για την άρση των αδιεξόδων της ελληνικής οικονομίας, και συνακόλουθα της ελληνικής κοινωνίας, επιβάλλει την ενεργοποίηση του καθενός και της καθεμιάς από εμάς και οπωσδήποτε των συλλογικών φορέων, όπως είναι ο Α.Π.Σ.Σ.
Επισημαίνεται εδώ ότι στον πρωτογενή τομέα ανήκουν οι παραγωγικές δραστηριότητες που δημιουργούν αγαθά σε ανεπεξέργαστη φυσική κατάσταση. Ο πρωτογενής τομέας αποτελεί θεμελιώδη προϋπόθεση για την ύπαρξη του δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα. Στην εποχή μας οι μονάδες παραγωγής του πρωτογενούς τομέα έχουν διαφοροποιηθεί από εκείνες του παρελθόντος. Η αγροτική και κτηνοτροφική δραστηριότητα αποτελούν επιχειρήσεις και όχι τρόπο ζωής όπως παλαιότερα. Η παραγωγή στηρίζεται σε επιστημονικές γνώσεις και σε επιχειρηματικές δεξιότητες και γίνεται με βάση τις ανάγκες της αγοράς. Η υποστήριξη από την τεχνολογία και την καινοτομία είναι καθοριστικής σημασίας. Από τη χρήση εξελιγμένων μηχανημάτων, προσαρμοσμένων στις απαιτήσεις κάθε καλλιέργειας, και τις σύγχρονες θερμοκηπιακές εγκαταστάσεις μέχρι τα επιτεύγματα της βιοτεχνολογίας και τις εφαρμογές του διαδικτύου στην αγροτική παραγωγή γίνεται φανερή η σχέση τεχνολογίας και πρωτογενούς τομέα. Ο δευτερογενής τομέας περιλαμβάνει τις δραστηριότητες (απλούστερης) επεξεργασίας και (πιο σύνθετης) μεταποίησης των πρώτων υλών που παρέχει ο πρωτογενής.
Όπως αναφέραμε και στην εισαγωγή, υπάρχουν σημαντικές ευκαιρίες και ο Α.Π.Σ.Σ. μπορεί να αναλάβει ρόλο ενημερωτικό, συντονιστικό, εκπαιδευτικό, επιμορφωτικό συμβουλευτικό και, γενικά, υποστηρικτικό με έμφαση στους νέους αγρότες, πέρα και πάνω από τις συνήθεις συμβατικές και καταστατικές δραστηριότητές του.
Νέα σχήματα – Νέες Δυνατότητες
Πολύ πρόσφατα θεσπίστηκε νέο θεσμικό πλαίσιο για τους φορείς κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας και διαμορφώθηκε ένα διαφορετικό μοντέλο οργάνωσης της παραγωγής και της διανομής των κερδών, έχοντας ως θεμελιώδη αρχή τη συλλογικότητα, το οποίο μπορεί να συμβάλλει στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, καθώς και στην ανάπτυξη του ΑΕΠ. Ειδικότερα, με το νέο θεσμικό πλαίσιο φορέας κοινωνικής οικονομίας είναι κάθε νομικό πρόσωπο που λειτουργεί με βάση συγκεκριμένες αρχές:
- δημοκρατική λειτουργία (ένα μέλος-μία ψήφος),
- το 35% των κερδών μοιράζεται στους εργαζόμενους, εκτός αν τα 2/3 της γενικής συνέλευσης αποφασίσουν να κρατήσουν αυτό το ποσοστό για επανεπένδυση στην επιχείρηση ή δημιουργία νέων θέσεων εργασίας,
- το 10%-30% των κερδών αποδίδεται για δράσεις κοινωνικής ωφέλειας,
- το 5% μένει αποθεματικό στην επιχείρηση,
- το υπόλοιπο επενδύεται υποχρεωτικά είτε για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας είτε για την επέκταση των δραστηριοτήτων της επιχείρησης,
- πέραν των γνωστών, μέχρι σήμερα, Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων (ΚΟΙΝΣΕΠ), εισάγεται ένα νέο νομικό πρόσωπο, ο Συνεταιρισμός Εργαζομένων (συνεταιριστική σύμπραξη τριών τουλάχιστον φυσικών προσώπων, που συνεταιρίζονται για να βιοποριστούν από την εργασία τους).
Επιπλέον, το νέο θεσμικό πλαίσιο θέτει κανόνες λειτουργίας για τους φορείς κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, παρέχει εργαλεία για την ανάπτυξή τους ως παραγωγικών μονάδων που προωθούν τη βιώσιμη ανάπτυξη και την αξιοπρεπή εργασία και προάγει την οικονομική μεταξύ τους συνεργασία, απλοποιώντας –παράλληλα- τις διαδικασίες για τη σύσταση τους.
Παραδοσιακές καλλιέργειες και νέες ευκαιρίες
Στην περιοχή υπάρχουν οι γνωστές από παλιά, οι παραδοσιακές καλλιέργειες, αμπέλια, ελιές, δημητριακά, οπωροκηπευτικά.
Στις μέρες μας αποκτούν ιδιαίτερο ενδιαφέρον νέες καλλιέργειες, αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά, βότανα, ρίγανη, στέβια, ιπποφαές κ.ά.
Η απομάκρυνση των παραγωγών από τις παραδοσιακές καλλιέργειες αλλά και οι ειδικές απαιτήσεις των νέων επιβάλλουν την ανάπτυξη εκπαιδευτικών σεμιναρίων, πρωτοβουλία που μπορεί να αναλάβει ο Α.Π.Σ.Σ. στηρίζοντας την εκπαίδευση των παραγωγών σε καλλιεργητικές μεθόδους και τεχνικές, συμβατικές ή βιολογικές.
Αξιοποίηση της απόβλητης και υπολειμματικής στερεής βιομάζας
Η απόβλητη και υπολειμματική στερεή βιομάζα (φύλλα, κλαδέματα), που προκύπτει από τις αγροτικές καλλιέργειες αλλά και από τα κηπαία απορρίμματα των ιδιωτικών κήπων μπορεί να αξιοποιηθεί είτε για την παραγωγή εδαφοβελτιωτικών και κομπόστ είτε για την παραγωγή καύσιμης ύλης. Ο Α.Π.Σ.Σ. μπορεί να αναλάβει την πρωτοβουλία για την δημιουργία δικτύου συλλογής και αρχικής επεξεργασίας των αποβλήτων αυτών με σκοπό της αξιοποίησή τους.
Ο Α.Π.Σ.Σ. γεφυρώνει το χθες με το σήμερα και το αύριο
Ο Α.Π.Σ.Σ. είναι φορέας πολιτισμού. Συντηρεί τη μνήμη του χθες μέσω των παραδοσιακών καλλιεργειών, που ήταν συνυφασμένες με την οικονομική και κοινωνική αλλά και τη θρησκευτική ζωή του τόπου. Λειτουργεί αναπτυξιακά στο σήμερα υποστηρίζοντας την πρωτογενή παραγωγή και δημιουργώντας προοπτικές διεξόδου από την κρίση. Στο πλαίσιο αυτό μπορεί να αναλάβει πρωτοβουλίες για τη συλλογή φωτογραφικού υλικού με λαογραφικό – ιστορικό περιεχόμενο, την έκδοση λευκωμάτων, την παραγωγή ιστορικού ψηφιακού υλικού με εικόνες και αφηγήσεις, τη συλλογή παραδοσιακών εργαλείων και σκευών και τη διοργάνωση σχετικής έκθεσης. Για το αύριο του τόπου.
