Στο κείμενο-συνεισφορά, στον δημόσιο διάλογο περί διαφάνειας και λογοδοσίας, του Γενικού Γραμματέα του Δήμου Διονύσου κ. Στ. Μιχιώτη που δημοσιοποιήθηκε στις 2 Μαΐου 2020 στις σελίδες της ηλεκτρονικής εφημερίδας «Οδός Διονύσου» συνυπάρχουν πολλά θετικά στοιχεία και ορισμένα σημεία τα οποία θεωρώ ότι υπόκεινται σε εποικοδομητικό αντίλογο.
Είναι εμφανώς θετικό ότι ο κατέχων το αξίωμα του Γενικού Γραμματέα τάσσεται ευθέως υπέρ της διαφάνειας και της λογοδοσίας με την ευρύτερη αυτής εμβέλεια που συμπεριλαμβάνει και τους μετακλητούς παράγοντες, τους αιρετούς και τα στελέχη των υπηρεσιών, και μάλιστα προσπαθεί να θέσει χρονικά ορόσημα και να οργανώσει τις διαδικασίες δημόσιου απολογισμού. Στο δικό μου κείμενο που έδωσε το ερέθισμα για την τοποθέτηση του Γενικού είχα συνειδητά, λόγω επικαιρότητας, περιορισθεί στους εξωτερικούς συμβούλους και συνεργάτες ως προς τα κριτήρια επιλογής και εν τέλει αξιολόγησης και λογοδοσίας αυτών. Επειδή λοιπόν η παρέμβαση του Γενικού έθεσε κάπως ευρύτερα το θέμα, επανέρχομαι με τις παρακάτω επισημάνσεις και προτάσεις που ευελπιστώ να εκληφθούν ως ρεαλιστικές και εφαρμόσιμες, ώστε να μην παραμείνουμε θεωρητικοί και κατ’ εξακολούθηση αδρανείς.
Θέμα πρώτο:
Ο Γενικός θεωρεί ότι σπανίως ένας Δήμαρχος έχει τα γνωσιακά εφόδια για να αξιολογήσει εκ των προτέρων έναν εξειδικευμένο σύμβουλο και ως εκ τούτου κυριαρχεί η εμπιστοσύνη και η κρίση του τελικού αποτελέσματος. Η διαπίστωση αν και κατ’ αρχήν αποδεκτή παραπέμπει σε ισχυρούς προβληματισμούς. Ναι, πολλά κρίνονται εκ του τελικού αποτελέσματος, όμως συχνά το τελικό αποτέλεσμα αργεί, για αυτό υπάρχουν και οι ενδιάμεσες αξιολογήσεις. Επίσης η εμπιστοσύνη δεν μπορεί να εδράζεται στην φιλία ή την εχεμύθεια αλλά στις ικανότητες και γνώσεις του υποψηφίου (κατά κανόνα αποκλειστικά και μόνο ένας υποψήφιος) να παράγει έργο υπό συνθήκες πίεσης χρόνου και εγγενούς πολυπλοκότητας. Αν η επιλογή εκφεύγει των εφοδίων ενός προσώπου, όπως ειλικρινώς καταθέτει ο Γενικός, τότε ας αναζητηθούν πιο συλλογικές διαδικασίες αξιολογικής κρίσης και μάλιστα με δοκιμαστική περίοδο πρόσληψης του μετακλητού για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα π.χ. έξι μηνών και όχι μέχρι τη λήξη της θητείας της Δημοτικής Αρχής, ώστε να αποδειχθεί στην πράξη η εύστοχη και αποτελεσματική επιλογή. Επιπροσθέτως οι δύο βασικές επιλογές που αναφέρει ο Γενικός, ως πρακτικό νομίζω κανόνα, δηλαδή αν ο Δήμαρχος διαθέτει πολιτική εμπειρία μπορεί να επιλέξει τεχνοκράτη, αν όμως ο ίδιος είναι τεχνοκράτης επιλέγει επιτυχημένο πρώην Δήμαρχο ή Κοινοτάρχη, είναι μάλλον στρογγυλοποιημένες επιλογές διότι τα κριτήρια πρέπει να είναι περισσότερο συνθετικά και απαλλαγμένα από στερεότυπους χαρακτηρισμούς.
Θέμα δεύτερο:
Βιογραφικά σημειώματα και Απολογισμός-Λογοδοσία πεπραγμένων. Ανεξάρτητα αν ένα άτομο, εν προκειμένω ο Δήμαρχος, έχει την ευθύνη της επιλογής των συνεργατών του, θα ήταν πολύ χρήσιμο να υπάρχουν περισσότερες υποψηφιότητες για λόγους συγκριτικής αξιολόγησης και όχι μοναδικής και εν πολλοίς “φωτογραφική υποψηφιότητα” όπως τώρα συμβαίνει. Ως εκ τούτου είναι απαραίτητα τα βιογραφικά, προφανώς όχι μεγάλης ακαδημαϊκής έκτασης αλλά ούτε και πέντε γραμμών, και θα προσέθετα ίσως και μια δημόσια συνέντευξη (interview) ήταν χρήσιμη για να κριθεί η καταλληλότητα του υποψηφίου. Θα ήταν μια καλή εφαρμογή “ανοικτής αυτοδιοίκησης” κατά το αντίστοιχο της “ανοικτής διακυβέρνησης” (open government). Σε ό,τι αφορά την “λεπτή” διάκριση μεταξύ απολογισμού και λογοδοσίας, όπως την ορίζει ο Γενικός, ίσως να είναι πρακτικά αναγκαία, αν και κατ’ ουσίαν αφορούν το δικαίωμα των πολιτών να πληροφορούνται και να κρίνουν και να μην περιοριζόμαστε σε εσωτερικές κλειστές υπηρεσιακές διαδικασίες που αφήνουν παγερά αδιάφορες την κοινή γνώμη. Εν κατακλείδι συμφωνώ ότι η προβλεπόμενη από την νομοθεσία ετήσια δημόσια λογοδοσία των πεπραγμένων της Δημοτικής Αρχής έχει όντως εκφυλισθεί και έχει οδηγήσει στην αδιαφορία των δημοτών που την θεωρούν περισσότερο προπαγάνδα και καθόλου ουσιαστική για την επίλυση των προβλημάτων. Μια καλή πρακτική θα ήταν να αναζητηθεί ένα είδος “επικύρωσης” ή “απόρριψης” των πεπραγμένων από τους παρευρισκόμενους ή ακόμα και διαδικτυακά, όχι για λόγους “επιβεβαίωσης” της εμπιστοσύνης αλλά ως ένας δείκτης της πορείας που ακολουθεί η τοπική εξουσία καθώς και η αντιπολίτευση αυτής. Ένα καλοσχεδιασμένο ερωτηματολόγιο θα βοηθούσε να εκφραστεί ελεύθερα και αβίαστα ο κάθε δημότης και με τον τρόπο αυτό να αναζωογονηθεί ή δημοκρατία και η κοινωνία των πολιτών.
Για να μην επεκταθώ περισσότερο σε θεωρητικές και μάλλον δύσκολα εφαρμόσιμες ιδέες καταλήγω με την διαπίστωση ότι δυστυχώς υπάρχουν κάποια αρνητικά σημάδια, καθώς και περιπτώσεις που έχουν συσσωρευτεί, για φαινόμενα αδιαφάνειας με έντονες εσωτερικές τριβές στο Δημοτικό Συμβούλιο και τις Επιτροπές του Δήμου για θέματα μη-διαφάνειας και ελλιπούς λογοδοσίας, με ανταλλαγές χαρακτηρισμών που καθόλου δεν συμβάλλουν στην αντικειμενική ενημέρωση των δημοτών και την καλλιέργεια ήπιου, αν όχι συναινετικού, κλίματος για προβλήματα τόσο της καθημερινότητας όσο και αυτών που έχουν μακροχρόνιο ορίζοντα και παραμένουν στάσιμα για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Με την ελπίδα να πεθαίνει τελευταία ας αναμείνουμε τι μέλλει γενέσθαι.
Παναγιώτης Γεωργιάδης
Ομότιμος Καθηγητής Πληροφορικής Πανεπιστημίου Αθηνών
