162 Δήμοι της χώρας έχουν από το 2016 επιλεγεί ως δυνητικοί δικαιούχοι για χρηματοδότηση από το Πράσινο Ταμείο, στο Πρόγραμμα “Δράσεις Περιβαλλοντικού Ισοζυγίου”, ώστε να υλοποιήσουν- το υποχρεωτικό πλέον- Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ) εντός των ορίων τους. Τα παραπάνω περιλαμβάνονται σε σχετική απόφαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, όπου επιπλέον περιγράφεται η διαδικασία και η μεθοδολογία επιλογής αυτών των 162 Δήμων, η οποία βασίστηκε σε πληθυσμιακά κριτήρια, καθώς και στην έως σήμερα βιώσιμη πολιτική αλλά και στην ύπαρξη πρόσφατων κυκλοφοριακών δεδομένων για κάθε Δήμο. Το συνολικό ύψος της χρηματοδότησης ανερχόταν στα 9 εκατομμύρια ευρώ περίπου για τους 162 ΟΤΑ, στους οποίους στη φάση εκείνη δεν περιλαμβανόταν ο Δήμος Διονύσου, που αναμένεται να αξιολογηθεί και να χρηματοδοτηθεί στο πλαίσιο νέου προγράμματος, το οποίο θα δημιουργηθεί σε επόμενη φάση.
Απαντώντας σε σχετική ερώτηση της Οδού Διονύσου κατά τη χθεσινή (19/1) συνεδρίαση της Οικονομικής Επιτροπής, ο Δήμαρχος Γ. Καλαφατέλης τόνισε εντούτοις πως το ΣΒΑΚ για την πόλη είναι σχεδόν έτοιμο και θα δοθεί στη δημοσιότητα μέσα στον επόμενο μήνα. Ο δρόμος όμως μέχρι την έγκρισή του θα είναι μακρύς και πολύμηνος, μια που σε κάθε φάση- από την αρχή και σε όλη τη διαδικασία λήψης αποφάσεων- απαιτείται ως προϋπόθεση η συμμετοχική προσέγγιση των πολιτών.
Το ΣΒΑΚ θεωρείται πολυτιμότατο εργαλείο για τους Δήμους, μια που αποτυπώνει συγκεκριμένο όραμα για τις μεταφορές και την κινητικότητα σε μία δεδομένη περιοχή μελέτης, με δεδομένους στόχους και αναλυτική περιγραφή πλαισίου μέτρων, λαμβάνοντας υπόψη τις απόψεις των κατοίκων της περιοχής. Αλλά και για ένα ακόμη λόγο: Σε λίγο καιρό, έργα και μελέτες σε Δήμους θα χρηματοδοτούνται μόνο εάν είναι ενταγμένα και υπακούουν στο συνολικό σχεδιασμό του ΣΒΑΚ, όπως έχουν κατ’ επανάληψη τονίσει σε δηλώσεις τους τόσο ο Δήμαρχος όσο και ο Αντιδήμαρχος Τεχνικών Υπηρεσιών Στ. Κριεμάδης.
Πιο συγκεκριμένα, και ανατρέχοντας στην επίσημη ιστοσελίδα για τα ΣΒΑΚ:
Το ΣΒΑΚ είναι ένα στρατηγικό σχέδιο και όχι μία μελέτη πολεοδομικού, κυκλοφοριακού, συγκοινωνιακού ή περιβαλλοντικού χαρακτήρα.
Το στρατηγικό αυτό σχέδιο πρέπει να παράξει ένα συγκεκριμένο όραμα για τις μεταφορές και την κινητικότητα σε μία δεδομένη περιοχή μελέτης, με δεδομένους στόχους και αναλυτική περιγραφή πλαισίου μέτρων, λαμβάνοντας υπόψη τις απόψεις των κατοίκων της περιοχής. Το όραμα αυτό μπορεί να έχει ορίζοντα 5ετίας, 10ετίας ή 20ετίας και οφείλει να παρακολουθείται και αξιολογείται διαρκώς ως προς το ποσοστό ολοκλήρωσής του.
Ένα ΣΒΑΚ σε γενικές γραμμές πρέπει να περιλαμβάνει την ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης, τη διαμόρφωση οράματος, στόχου και σκοπού, τη διαμόρφωση συνόλου πολιτικών και μέτρων, την σαφή οριοθέτηση θέσεων ευθύνης και ρόλων και τέλος την αξιολόγηση και παρακολούθησή του.
Στόχοι ΣΒΑΚ
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα της Αστικής Κινητικότητας (ELTIS, n.d.), κύριος στόχος ενός ΣΒΑΚ είναι η βελτίωση της προσβασιμότητας των αστικών περιοχών και η παροχή υψηλής ποιότητας μεταφορών με έμφαση στο περπάτημα, το ποδήλατο και τη δημόσια συγκοινωνία, διαμέσου και εντός της αστικής περιοχής. Εστιάζει περισσότερο στις ανάγκες της «λειτουργικής πόλης» και της ενδοχώρας της, αντί της δημοτικής διοικητικής περιφέρειας.
Ένα ΣΒΑΚ ευνοεί την ισορροπημένη ανάπτυξη όλων των σχετικών μορφών μεταφοράς, ενθαρρύνοντας τη μετάβαση προς πιο βιώσιμες μορφές.
Το σχέδιο αποτυπώνει μια ολοκληρωμένη σειρά τεχνικών μέτρων, μέτρων υποδομής, μέτρων πολιτικής και ήπιων μέτρων για τη βελτίωση της απόδοσης και της σχέσης κόστους-αποτελεσματικότητας ως προς τον δεδηλωμένο στόχο και τις επιμέρους επιδιώξεις. Συνήθως, αφορά στα εξής θέματα:
(α) Δημόσια συγκοινωνία
β) Βάδισμα και ποδηλασία
(γ) Διαλειτουργικότητα
(δ) Ασφάλεια αστικών οδών
(ε) Οδικές μεταφορές (ρέουσες και αδρανείς)
(στ) Αστική εφοδιαστική
(ζ) Διαχείριση κινητικότητας
(η) Ευφυή Συστήματα Μεταφορών.
Στόχο έχει να δημιουργήσει ένα βιώσιμο σύστημα μετακινήσεων λαμβάνοντας υπόψη τις παραπάνω θεματικές κατηγορίες ενώ παράλληλα θα εξασφαλίζει τα παρακάτω:
- θα βεβαιώνει ότι το σύστημα μεταφορών είναι προσιτό σε όλους,
- θα βελτιώνει την οδική ασφάλεια και την προστασία από εγκληματικές ενέργειες,
- θα μειώνει το θόρυβο και την ατμοσφαιρική ρύπανση, τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου και την κατανάλωση ενέργειας,
- θα βελτιώνει την αποτελεσματικότητα και τη σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας της μεταφοράς προσώπων και αγαθών και θα βελτιώνει την ελκυστικότητα και την ποιότητα του αστικού περιβάλλοντος
Σύμφωνα με το πρόγραμμα Poly-SUMP (2012), προκειμένου να αναγνωριστεί ως ΣΒΑΚ ένα σχέδιο πρέπει να λάβει υπόψη τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
- Συμμετοχική προσέγγιση – με τη συμμετοχή πολιτών και ενδιαφερόμενων φορέων από την αρχή και σε όλη τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, στην εφαρμογή και την αξιολόγηση, στη δημιουργία τοπικών δράσεων για την αντιμετώπιση πολύπλοκων ζητημάτων σχεδιασμού και στη διασφάλιση της ισότητας των φύλων,
- Δέσμευση για βιωσιμότητα: εξισορροπώντας την κοινωνική δικαιοσύνη, την ποιότητα του περιβάλλοντος και την οικονομική ανάπτυξη,
- Ολοκληρωμένη προσέγγιση των πρακτικών και των πολιτικών μεταξύ των διαφόρων τομέων πολιτικής, μεταξύ των επιπέδων εξουσίας και μεταξύ των γειτονικών αρχών,
- Εστίαση στην επίτευξη μετρήσιμων στόχων, που προέρχονται από βραχυπρόθεσμους στόχους, ευθυγραμμισμένων με ένα όραμα για τις μεταφορές και ενσωματωμένων σε μια συνολική στρατηγική για την αειφόρο ανάπτυξη,
- Ανασκόπηση του κόστους μεταφοράς και των οφελών, λαμβάνοντας υπόψη ευρύτερες κοινωνικές δαπάνες και οφέλη σε όλους τους τομείς της πολιτικής,
- Να εφαρμόζει Μέθοδο, η οποία να περιλαμβάνει: 1) την ανάλυση της κατάστασης και το βασικό σενάριο, 2) τον καθορισμό του οράματος και των στόχων, 3) την επιλογή των πολιτικών και των μέτρων, 4) την ανάθεση των αρμοδιοτήτων και των πόρων, 5) τις ρυθμίσεις παρακολούθησης και αξιολόγησης.
