Εκπαίδευση: “το πιο ισχυρό όπλο που μπορείς να χρησιμοποιήσεις για να αλλάξεις τον κόσμο.” (Nelson Mandela)
———————————————————————–
Η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών ανακήρυξε στις 3 Δεκεμβρίου 2018, την 24η Ιανουαρίου ως Διεθνή Ημέρα για την Εκπαίδευση, με σκοπό την ανάδειξη τής συμβολής τής εκπαίδευσης στην ειρήνη και την ανάπτυξη.
Με αφορμή λοιπόν τη χθεσινή διεθνή ημέρα για την Εκπαίδευση, ορισμένες σκέψεις για αναστοχασμό:
· Η εκπαίδευση είναι ανθρώπινο δικαίωμα, δημόσιο αγαθό και δημόσια ευθύνη. Χωρίς ανοικτή και ισότιμα προσβάσιμη για όλους ποιοτική εκπαίδευση, οι χώρες δεν θα πετύχουν την ισότητα των φύλων και δεν θα μπορέσουν να σπάσουν τον κύκλο της φτώχειας που αφήνει πίσω της εκατομμύρια παιδιά, νέους και ενηλίκους.
· Σήμερα, 258 εκατομμύρια παιδιά και νέοι εξακολουθούν να μην φοιτούν στο σχολείο.
· 617 εκατομμύρια παιδιά και έφηβοι δεν μπορούν να διαβάσουν και να κατανοήσουν τα βασικά μαθηματικά.
· Λιγότερο από το 40% των κοριτσιών στην υποσαχάρια Αφρική ολοκληρώνουν τη βασική εκπαίδευση, ενώ περίπου τέσσερα εκατομμύρια παιδιά και νέοι πρόσφυγες είναι εκτός σχολείου.
Με βάση τον Ο.Η.Ε:
· Η εκπαίδευση βρίσκεται σήμερα στο επίκεντρο των στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης.
· Χρειαζόμαστε εκπαίδευση για να μειώσουμε τις ανισότητες και να βελτιώσουμε την υγεία.
· Χρειαζόμαστε εκπαίδευση για την επίτευξη της ισότητας των φύλων.
· Χρειαζόμαστε εκπαίδευση για να προστατεύσουμε τους πόρους του πλανήτη μας.
Η εμφάνιση της πανδημίας και η επακόλουθη απουσία των παιδιών από το σχολικό περιβάλλον, ανέδειξε και άλλη μία (ξεχασμένη;) σημαντική αξία της εκπαίδευσης: αυτής τής ψυχικής υγείας των παιδιών και τις επιπτώσεις για την ψυχολογική τους ισορροπία σε συνδυασμό με την πνευματική τους ανάπτυξη. Αυτή την περίοδο, αναδείχθηκαν ερευνητικές μελέτες (χρειαζόταν άραγε η πανδημία γι΄αυτό;…) αλλά και οι εμπειρικές αποτιμήσεις εκατοντάδων οικογενειών από όλη την επικράτεια, σχετικά με τα προβλήματα που ανακύπτουν, από την πολύμηνη απουσία των παιδιών από τα σχολεία τους: το φυσικό τους χώρο, όπως αναφέρεται από τους ειδικούς παιδοψυχολόγους.
Ωστόσο, με αφορμή τη διεθνή ημέρα Εκπαίδευσης, είναι απαραίτητο να σκεφτούμε το ζωτικό χώρο της εκπαίδευσης: το σχολείο. Το ερώτημα επίκαιρο όσο ποτέ: «τι σχολεία έχουμε» και κυρίως «τι σχολεία θέλουμε να έχουμε».
Τείνει δυστυχώς να παγιωθεί η βεβαιότητα, ότι το σχολείο (πρέπει να;) είναι χρηστικό με μοναδικό στόχο την πρακτική ωφέλεια. Το σχολείο και στη συνέχεια το Πανεπιστήμιο είναι -απλώς- η διαδρομή, ώστε το παιδί να πάρει ένα χαρτί, να βρει μια δουλειά για να βγάζει το ψωμί του. Με αξιοσημείωτη ελαφρότητα, αποδεχόμαστε ως γονείς και ως κοινωνία, ότι το σχολείο υπάρχει κυρίως για να προσφέρει ατομικά και εγωκεντρικά εφόδια στους μαθητές του, με κύρια επιδίωξη την επαγγελματική αποκατάσταση (βλ. ανάγκες της αγοράς).
Φαίνεται να παραγκωνίζεται διαρκώς ο ανθρωπιστικός ρόλος που (πρέπει να) διαδραματίζει το σχολείο: Το σχολείο που εκπαιδεύει τον μαθητή και αυριανό πολίτη μιας χώρας με αξίες και ιδεώδη, που μετέχει στα κοινά, που διαμορφώνει υπεύθυνη γνώμη, που σέβεται τη διαφορετική άποψη, που τον ενθουσιάζει η άμιλλα και όχι ο ανταγωνισμός, που χαίρεται και επιδιώκει τη συνεργασία και την αριστεία.
Είναι καιρός να αποτινάξουμε από την εκπαίδευση και το σχολείο το ζυγό τής στυγνής χρησιμοθηρίας υποκρινόμενοι τους ανυποψίαστους για τις συνέπειες αυτών των επιλογών.
Η πανδημία και οι συνέπειές της επικαιροποιούν όσο ποτέ άλλοτε την ανάγκη και τη βαθύτερη σημασία της εκπαίδευσης.
