Λιγότερο από 10 μήνες νωρίτερα, στην Επιτροπή Ποιότητας Ζωής τόσο η Δημοτική Αρχή όσο και οι εκπρόσωποι των μειοψηφιών, όσοι τέλος πάντως είχαν προσέλθει σ’ εκείνη τη συνεδρίαση, διατυμπάνιζαν την ευαρέσκειά τους επειδή είχε επιτέλους δρομολογηθεί η διαδικασία για τη δημοπράτηση του Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου (και) για το Δήμο Διονύσου, που θα έδινε λύση πρωτίστως στο οικιστικό και δασικό πρόβλημα στους οικισμούς της πόλης, ειδικά στην Άνοιξη και στον Άγ. Στέφανο. Ο Αντιδήμαρχος Χωροταξικού Σχεδιασμού Γ. Φωτάκης είχε μάλιστα υπογραμμίσει πως με αυτή την εξέλιξη ξεκινά ο χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιασμός της πόλης, που θα διαμορφώσει την πορεία της για τα επόμενα 100 χρόνια.
Από κοντά και ο επικεφαλής του Εύπολι Κ. Κουριδάκης είχε χαρακτηρίσει την ίδια εξέλιξη ως “φως στο τούνελ”, ευχόμενος όλοι να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων γιατί άλλα χρονικά περιθώρια δεν υπάρχουν.
Αυτά συνέβησαν τον Απρίλιο του 2022. Εντούτοις δυο χρόνια νωρίτερα, το ΥΠΕΝ- συνειδητοποιώντας πως Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια χωρίς να έχουν εγκριθεί τα όρια σε εκατοντάδες οικισμούς ανά τη χώρα, δεν μπορεί να γίνουν- είχε προχωρήσει στη θεσμοθέτηση ενός ακόμη, βοηθητικού, πολεοδομικού εργαλείου, αυτού των Αυτοτελών Μελετών Οριοθέτησης, έξω από τα ΤΠΣ και μόνο για τους επίμαχους οικισμούς. Έτσι λοιπόν ο Δήμος Διονύσου που και πολεοδομικά- χωροταξικά πάσχει, αλλά και αμφισβητούμενα όρια σε πλείστους οικισμούς έχει, μπορούσε να διαλέξει ανάμεσα σε δυο λύσεις, τουλάχιστον για τον καθορισμό των ορίων στους οικισμούς: Είτε τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια είτε τις Αυτοτελείς Μελέτες.
Εκεί ακριβώς ξεκίνησε και η διαφωνία: Από τη μια πλευρά η Δημοτική Αρχή που επέμενε πεισματικά πως η λύση βρίσκεται στα ΤΠΣ, που δίνουν τη δυνατότητα οριοθέτησης, και από την άλλη πλευρά μερίδα των παρατάξεων, που στοιχήθηκαν πίσω από την άποψη του Γ. Λαγκαδινού, τοπογράφου μηχανικού που έχει ασχοληθεί με το πρόβλημα από την εποχή της πρώτης κιόλας Διοίκησης Καλαφατέλη, μαζί με τον αείμνηστο Μανό Ουρανό, αλλά και τον Γ. Μυστηλιάδη. Η λύση στην οποία καταλήγουν οι παραπάνω είναι αυτή των Αυτοτελών Μελετών Οριοθέτησης που βγάζουν από την πολύχρονη ομηρία χιλιάδες “κατεστραμμένων” (σ.σ. ο χαρακτηρισμός ανήκει στον Πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου Θ. Κρητικό, θύμα κι ο ίδιος του παραλογισμού των αντικρουόμενων κρατικών αποφάσεων) κατοίκων και ιδιοκτητών στο Δήμο και ανοίγουν το δρόμο για μια ορθολογική πολεοδομική οργάνωση της πόλης.
Τι όμως είναι τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια, τι προβλέπει αυτό που δημοπρατήθηκε για το Δήμο Διονύσου με τον ανάδοχο να ανακηρύσσεται μέσα στο επόμενο χρονικό διάστημα και σε τι διαφέρουν οι Αυτοτελείς Μελέτες Αναθεώρησης;
Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια
Το πολεοδομικό αυτό εργαλείο, που επιχειρεί να οργανώσει- εκ των υστέρων βέβαια- εκατοντάδες Δήμων της χώρας, στις γενικές προδιαγραφές του προβλέπει και εξυπηρετεί μια σειρά αναγκών:
>Ρυθμίζει την εκτός σχεδίου δόμηση με τον καθορισμό στο σύνολο του εξωοικιστικού χώρου ορθολογικών χρήσεων γης και όρων δόμησης συμβατών με τα τοπικά χαρακτηριστικά,
>Δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην αναζωογόνηση του υφιστάμενου οικιστικού χώρου, στο κτιριακό απόθεμα και στον υπαίθριο δημόσιο χώρο,
>Αξιοποιεί τις δυνατότητες των νέων τεχνολογιών και της έξυπνης πόλης,
>Επιδιώκει τη διαχείριση της γης ως φυσικού πόρου με φειδώ, με επεκτάσεις των σχεδίων των πόλεων μόνον όπου αυτό δικαιολογείται από τον παρατηρούμενο ή αναμενόμενο λόγω των πληθυσμιακών τάσεων κορεσμό τους. Παράλληλα επιδιώκει την προώθηση νέων προτύπων οικιστικής ανάπτυξης που δεν περιορίζονται στην εκ των υστέρων πολεοδόμηση ήδη διαμορφωμένων ατύπως οικιστικών ζωνών, βάσει των αρχών της συμπαγούς και συνεκτικής πόλης,
>Υποστηρίζει τη δημιουργία ισχυρής και ισορροπημένης παραγωγικής βάσης, σύμφωνα με τις κατευθύνσεις του αναπτυξιακού προγραμματισμού και παρέχει επαρκή γη για την χωροθέτηση των αναγκαίων οικονομικών δραστηριοτήτων και ιδίως αυτών που αντιστοιχούν στα συγκριτικά πλεονεκτήματα κάθε περιοχής, καθώς και μέσω της αξιοποίησης ανενεργών και εγκαταλελειμμένων χρήσεων,
>Διευκολύνει τη δημιουργία και την ανταγωνιστικότητα των οργανωμένων μορφών ανάπτυξης,
>Προστατεύει τους διαθέσιμους φυσικούς και πολιτιστικούς πόρους, ως αυτοτελείς αξίες και παράλληλα, τους εντάσσει στην αναπτυξιακή διαδικασία,
>Προωθεί τη βιώσιμη κινητικότητα και την προσβασιμότητα,
>Προωθεί την πρόληψη της Κλιματικής Αλλαγής και την προσαρμογή σε αυτήν, καθώς και την ανθεκτικότητα και την ασφάλεια από φυσικούς και ανθρωπογενείς κινδύνους,
>Προωθεί, τέλος, την κοινωνική συνοχή, τη δίκαιη κατανομή πόρων και την άρση αποκλεισμών χωρικού χαρακτήρα.
Τα παραπάνω αποτυπώνονται σε χάρτες, σχεδιαγράμματα και κείμενα, που μεταξύ άλλων καθορίζουν τα όρια των πολεοδομικών ενοτήτων και οικισμών, τις χρήσεις γης, το σχεδιασμό πρόληψης και αντιμετώπισης έκτακτων συνθηκών και κινδύνων, την προσωρινή οριοθέτηση των ρεμάτων μέσα στις προς πολεοδόμηση περιοχές κ.λπ. Συνοδεύονται μάλιστα από Στρατηγικές Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων,
Ο χρόνος που δίνει η προκήρυξη για την ολοκλήρωση της μελέτης του ΤΠΣ για τον Διόνυσο είναι 36 μήνες, οι οποίοι κατά γενική εκτίμηση μπορεί να φτάσουν και τα 5 χρόνια. Φορέας δημοπράτησης, τέλος, είναι το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας.
Eιδικά το Τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο του Δήμου Διονύσου, όπως περιγράφει το Τεύχος Τεχνικών Δεδομένων, θα εκπονηθεί σε δυο φάσεις, που θα περιλαμβάνουν μια σειρά μελετών όπως χωροταξικές-ρυθμιστικές, πολεοδομικές- ρυμοτομικές (σ.σ. σ’ αυτές τις δυο κατηγορίες ανήκει και η οριοθέτηση των οικισμών, ως κομμάτι του Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου), περιβαλλοντικές, υδραυλικές- υδρογεωλογικές- γεωφυσικές, υδραυλικών έργων και τοπογραφίας (σ.σ. εφόσον απαιτηθεί προσωρινή οριοθέτηση ρεμάτων). Στη φάση αυτή γίνεται η αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης, διερευνώνται οι δυνατότητες οργάνωσης και τα προβλήματα καθώς και πιθανοί γεωλογικοί κίνδυνοι που ανακύπτουν, αξιολογούνται όλα μαζί και διατυπώνονται εναλλακτικά σενάρια- προτάσεις, που θα παρουσιαστούν στο Δήμο, χωρίς πάντως να ξεκαθαρίζεται με ποια διαδικασία θα επιλεγεί το θεωρούμενο ως προσφορότερο.
Για την εκπόνηση όλων των παραπάνω, θα συγκεντρωθούν από τον ανάδοχο όλα τα στοιχεία που καθορίζουν το καθεστώς σε όλο το εύρος της πόλης, όπως τα διαθέτουν μια σειρά υπηρεσιών: Γενικά Πολεοδομικά και Ρυμοτομικά Σχέδια σε ισχύ, Διατάγματα Προστασίας περιοχών, αρχαιολογικοί χώροι, προστατευόμενοι χώροι φυσικού και πολιτιστικού κάλλους, αεροφωτογραφίες, μελέτες και έρευνες, κυκλοφοριακά δεδομένα, κ.λπ.
Μια από τις βασικές παραδοχές του Τεύχους είναι αυτή της οριοθέτησης των οικισμών που προϋφίστανται του 1923, του προβλήματος δηλαδή που “καίει” την πόλη επί δεκαετίες, και ειδικά, όπως αναφέρεται, στην Άνοιξη, στον Άγ. Στέφανο και στη Ραπεντώσα (σ.σ. Και όχι στη Δροσιά, όπως μάλλον από τυπογραφικό λάθος αναγράφεται), μαζί και στο Πευκόφυτο και στον οικισμό Σταμάτα- Σπάτα.
Αυτοτελείς Μελέτες Οριοθέτησης
Από τα παραπάνω γίνεται φανερό πως η οριοθέτηση των οικισμών αποτελεί κομμάτι του Τεχνικού Πολεοδομικού Σχεδίου, και σ’ αυτό επέμενε αμετακίνητη επί ένα χρόνο σχεδόν η Δημοτική Αρχή. Γιατί λοιπόν εξαρχής άνοιξε η συζήτηση για την ανάγκη, ο Δήμος Διονύσου να μην περιμένει πότε -ή και, αν- θα ολοκληρωθεί το ΤΠΣ, αλλά να προσφύγει άμεσα στις Αυτοτελείς Μελέτες Οριοθέτησης που θα κατοχυρωθούν με Προεδρικό Διάταγμα, άποψη στην οποία πλέον έχει προσχωρήσει και η Δημοτική Αρχή;
Οι λόγοι, εξηγεί στην Οδό Διονύσου ο κ. Λαγκαδινός, έχουν να κάνουν με πολλές παραμέτρους:
Κατ’ αρχάς είναι ξεκάθαρο πως τη λύση των Αυτοτελών Μελετών Οριοθέτησης προέκρινε και το ίδιο το Υπουργείο, γνωρίζοντας τα προβλήματα και των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων αλλά και της επαναοριοθέτησης των οικισμών. Υπενθυμίζεται πως τα όρια είχαν πέσει το 2020 σε μερικές χιλιάδες οικισμών στην Ελλάδα. Έτσι οι υπηρεσίες του Υπουργείου ήταν αυτές που δημιούργησαν το νέο εργαλείο, που είναι πιο ευέλικτο, σίγουρα πιο γρήγορο και προφανώς πιο στοχευμένο και συγκεκριμένο.
Το φυσικό αντικείμενο των Μελετών αυτών είναι κατά πολύ μικρότερο από αυτό ενός Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου- άλλο να μελετάς μια πόλη 7 Κοινοτήτων κι άλλο μερικούς οικισμούς.
Συναφής, άρα, είναι και η ταχύτητα στην ολοκλήρωση των Μελετών- άλλο να περιμένεις 36 μήνες ή και περισσότερο για το σχεδιασμό όλης της πόλης κι άλλο να προχωρήσεις άμεσα στη μελέτη για τον καθορισμό των ορίων.
Είναι επιτακτική η ανάγκη της αποκατάστασης της νομιμότητας για χιλιάδες κατοίκων και ιδιοκτητών που αντί να απολαμβάνουν την ασφάλεια δικαίου, ζουν σε μια παράλογη ομηρία, σε συνεχή αβεβαιότητα και με καθηλωμένες τις περιουσίες τους για 30 και πλέον χρόνια. Και μιλάμε για ολόκληρες διαμορφωμένες πόλεις πια, και όχι για μικρούς οικισμούς, όπως αυτούς στο Πήλιο.
Επιπλέον υπάρχει και η αβεβαιότητα στην εκπόνηση του Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου- που περιλαμβάνει, πλην της οριοθέτησης, και ένα σωρό άλλα θέματα, οπότε είναι μαθηματικά σίγουρο πως θα προκύψουν αντιδράσεις, πιέσεις, προσφυγές, κυρίως στον τομέα των χρήσεων γης, μέχρι να φτάσει να εγκριθεί. Ή να αναβάλλεται η έγκρισή του στο διηνεκές. Άρα ποτέ δεν θα έχουμε οριοθέτηση. Για να αποφύγουμε, λοιπόν, αυτό το ρίσκο στα όρια των οικισμών, απομονώνουμε το κομμάτι του ΤΠΣ που αφορά στην οριοθέτηση, κάνουμε τις Αυτοτελείς Μελέτες, επιδιώκουμε το Προεδρικό Διάταγμα με το οποίο κατοχυρώνονται τα όρια των οικισμών κι έτσι έχουμε κερδίσει κάτι σημαντικό.
Και βέβαια, επειδή αν θέλουμε τον άρτιο και σύγχρονο πολεοδομικό σχεδιασμό όλης της πόλης, πρώτα και πάνω απ’ όλα πρέπει να γνωρίζουμε επακριβώς πού μπορεί να γίνει τι- κι αυτό προϋποθέτει τον καθορισμό των ορίων της απ’ άκρου σ’ άκρο και σε κάθε γειτονιά με τη βούλα του Προεδρικού Διατάγματος.
Όλα τα παραπάνω προϋποθέτουν προφανώς την πραγματική βούληση της Δημοτικής Αρχής: Μέχρι πού μπορεί και θέλει να φτάσει επιμένοντας και πιέζοντας άμεσα προς κάθε κατεύθυνση για την εκπόνηση Αυτοτελών Μελετών Οριοθέτησης, ώστε να αποσπάσει- ενόψει εκλογών- ρητή και κατηγορηματική δέσμευση, και όχι να αρκεστεί σε μια προφορική έκφραση κατ’ αρχήν συγκατάθεσης, όπως αυτή του Προέδρου του Τεχνικού Επιμελητηρίου σε πρόσφατη συνάντηση με τη Διοίκηση του Δήμου.
«Αναγκαία η νομοτεχνική ομάδα»
Στο παρά πέντε της δημοπράτησης του Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου, παραμένουν και ερωτήματα, όπως ανακύπτουν στην ανάγνωση του Τεύχους Τεχνικών Δεδομένων, σχετικά με τα στοιχεία που έχουν χρησιμοποιηθεί:
Εκτός από το τυπογραφικό λάθος για τη Δροσιά, γίνεται αναφορά σε νέα ένταξη στο Σχέδιο μόνο τριών περιοχών από την ίδια Κοινότητα. Δημιουργείται προφανώς το ερώτημα προς τι αυτή η επιλεκτική αναφορά, αντί να προκριθεί ή όχι η ανάγκη εντάξεων και πού, ώστε εν συνεχεία ο μελετητής να εξετάσει τις δυνατότητες για κάθε περίπτωση στο πλαίσιο των εναλλακτικών σεναρίων που θα υποβάλει στο Δήμο.
Ή η διαδικασία με την οποία θα επιλεγεί το προσφορότερο σενάριο, όπως προαναφέρθηκε.
Ή ακόμη το ενδεχόμενο και η δυνατότητα να ανατεθεί στον ανάδοχο του Τοπικού Πολεοδομικού, ξεχωριστά και πρώτα, η σύνταξη των Αυτοτελών Μελετών Οριοθέτησης, με την επεξεργασία όλων των παραμέτρων που θα συνοδεύουν την κίνηση αυτή.
Τα παραπάνω θα έπρεπε να γίνουν αντικείμενο έρευνας και προβληματισμού μιας νομοτεχνικής ομάδας που μαζί με την ΥΔΟΜ, θα επεξεργαζόταν σενάρια και λύσεις στα προβλήματα για την οριοθέτηση των οικισμών, σε σχέση και με τη στάση των δασικών υπηρεσιών που πλέον υπάγονται στο ΥΠΕΝ, και εν συνεχεία θα τις συζητούσε με τους αρμόδιους υπηρεσιακούς παράγοντες στο Υπουργείο. Με βάση τα αποτελέσματα αυτής της συζήτησης, να αποφασιστεί πώς πρέπει να γίνουν οι Αυτοτελείς Μελέτες, μια που η περίπτωση των οικισμών στο Δήμο Διονύσου είναι πιο σύνθετη, και θα απαιτήσει ειδικές προδιαγραφές.
Αυτό δηλαδή που είχε ανακοινωθεί από τον υφυπουργό Ν. Ταγαρά ότι θα γινόταν, αλλά ποτέ δεν έγινε, τον περασμένο Οκτώβριο, με διευρυμένες αλλά και επιμέρους επιτροπές – αλλά με καθυστέρηση 3 χρόνων. Έτσι χάθηκε η ευκαιρία να είμαστε προετοιμασμένοι, καταλήγει στις εκτιμήσεις του ο κ. Λαγκαδινός.
Ειδικά, θα προσθέταμε, εφόσον- και για να επιστρέψουμε στην αρχική παράγραφο αυτού του κειμένου- μιλάμε για κάτι που θα καθορίσει την πορεία της πόλης για τα επόμενα 100 χρόνια.
Την πορεία αυτή σκόπιμο θα ήταν να την παρουσιάσουν, όπως την αντιλαμβάνονται, και οι δημοτικές παρατάξεις, στη δική τους πορεία προς τις αυτοδιοικητικές εκλογές του προσεχούς Οκτωβρίου. Θα δώσουν έτσι την ευκαιρία και τη δυνατότητα στους ψηφοφόρους να αντιληφθούν με τη σειρά τους πού θέλει ο καθένας να οδηγήσει την πόλη και τις γειτονιές της.
