Τέτοιες ημέρες, πριν από ακριβώς ένα χρόνο, η δημοτική σύμβουλος με τους ΜΑΖΙ για τον Διόνυσο Λ. Φέρμελη, είχε τιμήσει την Ημέρα της Γυναίκας, με το δικό της μανιφέστο. Τα λόγια της, σ’ εκείνη τη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου, στις 8 Μαρτίου, παραμένουν το ίδιο επίκαιρα- με μια διαφορά: Στις 18 γυναικοκτονίες του 2021 στη χώρα μας, έχουν προστεθεί άλλες 13 μέσα στο 2022, έτσι που το φύλο μοιάζει πια να ισοδυναμεί σε κάποιες περιπτώσεις με καταδίκη:
Κάθε φορά στις 8 Μάρτη σκέφτομαι πόσο υποκριτική είναι η κοινωνία μας που αφιερώνει μία μέρα του χρόνου στις γυναίκες και δίνει την αφορμή στους εκπροσώπους (συνήθως του αντρικού φύλου) να μας μιλήσουν για το άλλο μισό του ουρανού.
Κανείς δεν γεννιέται γυναίκα αλλά γίνεται, είχε πει το μακρινό 1949 η Σιμόν ντε Μποβουάρ, όταν με τα κείμενά της γκρέμισε τον μύθο ότι η πίστη, η υποταγή και η σιωπή αποτελούν τυπικές γυναικείες αρετές.
Από τότε πολλά έγιναν, πολλά κατακτήθηκαν και πολλά μέλλει ακόμα να κατακτηθούν τόσο από το φεμινιστικό κίνημα όσο όμως και από αυτούς που δίνουν τους κοινωνικούς αγώνες. Σήμερα, συμπληρώνουμε, ότι ο ανδρισμός και η θηλυκότητα παράγονται κοινωνικά και πολιτισμικά και δεν είναι απλά προϊόν της βιολογίας.
Η κατανόηση του ορισμού της πατριαρχίας, υπογραμμίζει, την όχι τυχαία, φύση του ανδρικού προνομιακού καθεστώτος και της γυναικείας υποδεέστερης θέσης, καθώς και τον βαθμό που αλληλοεπιδρούν σε διαφορετικούς τομείς της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής. Μας βοηθά να αντιληφθούμε τον βαθμό στον οποίο οι κυρίαρχες αντιλήψεις και πρακτικές βασίζονται στην ιδέα ότι οι άνδρες είναι το κοινωνικό πρότυπο και οι γυναίκες κάποιο είδος προαιρετικού συμπληρώματος.
Τα τελευταία χρόνια ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός, οι εθνοτικές συγκρούσεις, η πανδημία, η διαρκής οικονομική κρίση επιδείνωσαν την κατάσταση πολλών γυναικών σημειώνοντας σημαντική υποχώρηση των δικαιωμάτων τους με αποκορύφωμα τις πολλαπλές πράξεις βίας εναντίον τους.
18 γυναικοκτονίες καταγράφηκαν μόνο το 2021 στην Ελλάδα. Είναι αυτά τα εγκλήματα που στο παρελθόν τα ονόμαζαν εγκλήματα πάθους και υποδηλώνουν την βαθιά ριζωμένη αντίληψη ότι η γυναίκα ανήκει σε κάποιον σε τέτοιο βαθμό ώστε αυτός να μπορεί να αποφασίσει ακόμα και για την ζωή της. Είναι η αντίληψη που κρύβεται πίσω από το « και αυτή τα ήθελε» κάθε θύματος βιασμού.
Oι σύγχρονες γυναίκες καταλαμβάνουν πολλαπλούς ρόλους (σύζυγοι και μητέρες), (εργαζόμενες και πολίτες) και (καταναλώτριες και μέτοχοι της σύγχρονης κουλτούρας). Κάθε ένας από αυτούς (τους ρόλους) έχει τις δικές του μορφές καταπίεσης, τις δικές του ευκαιρίες και τις δικές του πολιτικές.
Χωρίς τον επανακαθορισμό του φεμινιστικού κινήματος και τον εκτοπισμό του διχαστικού μοντέλου καμία χειραφέτηση ή απελευθέρωση δεν θα είναι εφικτή. Οι αντικειμενικοί σκοποί αυτού του κινήματος μπορούν να λειτουργήσουν για την βελτίωση της ζωής των γυναικών αναδεικνύοντας όμως και τα θέματα που είναι αλληλένδετα με την γυναικεία φύση. (Οφείλουμε να κατανοήσουμε την πολυπλοκότητα των έμφυλων ζητημάτων και να αναζητηθούν τρόποι αλληλεπίδρασης με την πραγματικότητα των πολλών απλών ανθρώπων (ανδρών και γυναικών).)
Η κοινωνία που βασίζεται στις ατομικιστικές αντιλήψεις και την επιδίωξη του κέρδους, είναι απίθανο ότι θα παράσχει, ελαστικές εργασιακές συνθήκες αναγνωρίζοντας π.χ. ότι, οι ίσες ευκαιρίες στον εργασιακό χώρο, θα πρέπει να αρχίζουν από την προϋπόθεση, ότι οι φυσιολογικοί εργαζόμενοι έχουν ευθύνες για την μέριμνα και δεν είναι αναγκαστικά διαθέσιμοι 50 ώρες την εβδομάδα, ή ότι εξίσου σημαντική είναι και η «αόρατη» μη αμειβόμενη εργασία που παρέχουν συνήθως οι γυναίκες, δηλαδή την οικιακή εργασία και τη βοηθητική εργασία στις οικογενειακές επιχειρήσεις.
Η κοινωνική απαξίωση αυτών των μορφών εργασίας ευθύνεται ιστορικά για τους χαμηλούς μισθούς στα γυναικεία επαγγέλματα, άρα και για τη συνολική κοινωνική υποτίμηση της αξίας της γυναικείας εργασίας.
Οι δεσμοί και η αλληλεξάρτηση έχουν κεντρική θέση στην ανθρώπινη φύση και αποτελούν σημείο αφετηρίας για την πολιτική θεωρία. Δεν μπορεί να υπάρξει απλή ερμηνεία των έμφυλων αδικιών ή των ανισοτήτων ούτε βέβαια και εύκολη λύση. Κάθε μονοδιάστατη θεωρία δεν μπορεί να είναι επαρκής και οι πολλαπλές αλληλοσυνδεδεμένες δυνάμεις που συντηρούν τις έμφυλες ανισότητες δεν μπορούν να απομονωθούν από τις άλλες μορφές καταπίεσης. Αναγνωρίζεται ότι τα κοινά βιώματα του κοινωνικού φύλου συνθλίβονται από την τάξη, την εθνότητα και άλλες κοινωνικές διαιρέσεις.
Επομένως οι σύγχρονοι στόχοι του φεμινιστικού κινήματος δεν πρόκειται να εκπληρωθούν δίχως μαζικές οικονομικές αλλαγές που συχνά βρίσκονται αντιμέτωπες με ισχυρά οικονομικά συμφέροντα.
Ο φεμινισμός πρέπει και εν μέρει έχει ήδη ενταχθεί στα ευρύτερα κινήματα της καταπολέμησης των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων για κοινωνικό μετασχηματισμό και κοινωνική δικαιοσύνη.
Θα κλείσω με τα λόγια μιας πρωτοπόρου των κοινωνικών αγώνων, της Ρόζας Παρκς, που έχει πει:
– Θα ήθελα να με αναγνωρίζουν ως άτομο ανήσυχο για την ελευθερία, την ισότητα, την δικαιοσύνη και την ευημερία των ανθρώπων.
Λυδία Φέρμελη
Δημοτική σύμβουλος «ΜΑΖΙ για τον Διόνυσο»
