H συζήτηση γύρω από την παραχώρηση των σχολικών αθλητικών χώρων σε συλλόγους και φορείς βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Στο πλαίσιό της έχει σημειωθεί όξυνση στην αντιπαράθεση, ενώ έχουν διατυπωθεί κατηγορίες για ψευδείς δηλώσεις σωματείων περί της δυναμικότητάς τους, προκειμένου να τύχουν ευνοϊκής μεταχείρισης. Η Οδός Διονύσου φιλοξενεί σήμερα άρθρο – παρέμβαση του Διονυσιώτη Στ. Μιχιώτη, ως ελάχιστη συμβολή στην κατεύθυνση μιας μεθοδικής και ψύχραιμης αντιμετώπισης του προβλήματος.
Η δημιουργία κανονιστικού πλαισίου για την παραχώρηση σχολικών χώρων σε αθλητικά ή πολιτιστικά σωματεία, συλλόγους γονέων κ.λπ. είναι ένα σύνθετο και πολύπλοκο πρόβλημα, που η επίλυσή του απαιτεί δημόσιο διάλογο. Είναι σύνθετο, γιατί υπάρχουν πολλές πτυχές, που πρέπει να συνυπολογιστούν. Όπως π.χ. τα κριτήρια κατανομής του διαθέσιμου χρόνου, η αξιοπιστία των αιτούντων, η ποιότητα και τα οικονομικά των προγραμμάτων τους κ.λπ. Και είναι και πολύπλοκο, γιατί υπάρχουν πολλές ενδιαφερόμενες πλευρές, με διαφορετικές θέσεις που πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη. Υπάρχουν π.χ. τα σωματεία και οι σύλλογοι, οι απλοί πολίτες, οι διευθυντές των σχολείων κ.λπ., των οποίων οι ανάγκες είναι συχνά συγκρουόμενες.
Οι πρόσφατες εξελίξεις στις Σχολικές Επιτροπές επιβεβαίωσαν ότι η διατύπωση ενός κανονιστικού πλαισίου χωρίς τον δημόσιο διάλογο μεταξύ των ενδιαφερομένων, περιπλέκει το πρόβλημα αντί να το επιλύσει. Και αναφέρομαι στον διάλογο που επιδιώκει την σύνθεση και όχι την υπεράσπιση κάποιων δεδομένων θέσεων. Γιατί το σημαντικό σε μια τέτοια διαδικασία δεν είναι η εξεύρεση πρόσκαιρων «λύσεων», αλλά η διατύπωση των κατάλληλων ερωτήσεων, που η συζήτησή τους θα οδηγήσει σε ουσιαστικά και βιώσιμα αποτελέσματα.
Είναι λοιπόν μια καλή ευκαιρία να αξιοποιήσουμε τη δυσκολία που προέκυψε, για να προσεγγίσουμε το θέμα διαφορετικά και σε σύντομο χρονικό διάστημα να καταλήξουμε σε λύσεις κοινά αποδεκτές και δίκαιες. Στο πλαίσιο αυτής της λογικής, μια ομάδα ανθρώπων έχει συλλέξει κάποια στοιχεία, κυρίως από τον χώρο του αθλητισμού, που σκιαγραφούν την υπάρχουσα κατάσταση ως ακολούθως.
- 1. Κοινά αποδεκτές παραδοχές – πιθανές θεμελιώδεις αρχές του Κανονιστικού Πλαισίου
- Η συμμετοχή σε αθλητικές και πολιτιστικές δραστηριότητες είναι αναγκαία για όλους και κυρίως για τα παιδιά και τους εφήβους, ως συμπληρωματική εκπαίδευση.
- Όλοι οι δημόσιοι και κοινόχρηστοι χώροι πρέπει να είναι ανοικτοί και προσβάσιμοι από όλους τους πολίτες και τους κοινωνικούς φορείς.
- Η τήρηση του πλαισίου και των κανόνων πρέπει να γίνεται από όλους και χωρίς διακρίσεις.
- 2. Διαπιστώσεις, περιορισμοί και ευκαιρίες για την υπάρχουσα κατάσταση
- Η έλλειψη κλειστών ή εξειδικευμένων χώρων άθλησης και πολιτιστικής έκφρασης και ο μεγάλος αριθμός ενδιαφερομένων δημιουργούν συνθήκες σοβαρού ανταγωνισμού μεταξύ των φορέων και περιορίζουν τη δυνατότητα χρήσης των υποδομών από νέους φορείς ή ανεξάρτητους δημότες.
- Έως τώρα, ο δήμος δεν έχει ανταποκριθεί ικανοποιητικά / επαρκώς στη ζήτηση για προγράμματα μαζικού αθλητισμού (κυρίως από τους νέους), αφήνοντας στα σωματεία να καλύψουν το κενό.
- Η λειτουργία των συλλόγων και σωματείων εστιάζει σχεδόν αποκλειστικά στο πρακτικό επίπεδο (δηλαδή στις δραστηριότητες) και χαρακτηρίζεται από την προσωπική δουλειά των διοικούντων. Στη μεγάλη τους δε πλειοψηφία τηρούν κατ’ ελάχιστον ή πλημμελώς τις βασικές φορολογικές προϋποθέσεις.
- Η αδυναμία όλο και περισσότερων κατοίκων να ανταποκριθούν στις μηνιαίες συνδρομές τους για δραστηριότητες άθλησης και πολιτισμού δημιουργεί προβλήματα οικονομικής βιωσιμότητας στους φορείς. Έτσι, αυτοί αιτούνται επιχορηγήσεων ή/και διευκολύνσεων από τον δήμο, που όμως, λόγω των περιορισμένων οικονομικών του, αδυνατεί να εκπληρώσει στο βαθμό που θα ήθελε / έπρεπε.
- Τα κριτήρια παραχώρησης δημοτικών χώρων ήταν ανομοιογενή και κατά περίπτωση, ο δε έλεγχος ποιότητας και οικονομικών των προγραμμάτων των φορέων ήταν έως τώρα αποσπασματικός έως ανύπαρκτος. Η κατάσταση αυτή έχει παγιώσει στους φορείς μια «λογική» τετελεσμένων.
- Υπάρχει δυνατότητα χρηματοδότησης μέσω ΕΣΠΑ της λειτουργίας δημοτικών Κέντρων Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών και Διά Βίου Μάθησης Ενηλίκων, σε χώρους που θα διαθέσει και θα διαμορφώσει ο δήμος.
- 3. Διαφορετικές οπτικές και διαπιστώσεις
- Πολλοί σύλλογοι και σωματεία, επικαλούμενοι την κοινωνική ανάγκη που καλύπτουν, θεωρούν ότι πρέπει να τυγχάνουν ευνοϊκής μεταχείρισης σε θέματα επιχορηγήσεων και ελέγχου. Στις αιτιάσεις ότι καρπούνται το όφελος από την δωρεάν χρήση, κάποιοι απ’ αυτούς απαντούν ότι τα προγράμματά τους «δεν βγαίνουν» οικονομικά.
- Επίσης, στο πλαίσιο του μεταξύ τους ανταγωνισμού για περισσότερες ώρες στις «καλές χρονικές ζώνες», κάποιοι παρουσιάζουν μια ψευδή (αυξημένη) εικόνα της δημοφιλίας και της δυναμικότητάς τους. Με τον τρόπο αυτό όμως εκτίθενται ηθικά (απέναντι στα μέλη τους αλλά και στην τοπική κοινωνία) και διακινδυνεύουν σημαντική οικονομική ζημιά (αν π.χ. η συμμετοχή τους στα έξοδα χρήσης των χώρων υπολογιστεί «κατά κεφαλή»).
- Σημαντική μερίδα γονέων αντιδρά στην δωρεάν παραχώρηση, επικαλούμενη την ύπαρξη μηνιαίας συνδρομής και την δυσκολία πολλών γονέων να την καταβάλλουν, ή να ζητήσουν την απαλλαγή τους λόγω οικονομικής κατάστασης. Γι’ αυτό ζητούν από τον δήμο να διοργανώσει εκείνος τα προγράμματα μαζικού αθλητισμού, τα οποία να είναι δωρεάν.
- Αρκετοί διευθυντές θέτουν το θέμα της ασφάλειας και καθαριότητας των χώρων για τις εκτός σχολείου ώρες, καθώς και της κάλυψης μέρους των λειτουργικών εξόδων των παραχωρούμενων συγκροτημάτων.
- Υπάρχουν, τέλος, και κάποιοι επαγγελματίες, που διαμαρτύρονται για τον ιδιότυπο και αθέμιτο ανταγωνισμό που υφίστανται από τα προγράμματα διαφόρων συλλόγων, καθώς αυτοί επιβαρύνονται με ενοίκια, μισθούς, φόρους κ.λπ., ενώ οι σύλλογοι όχι.
- 4. Κρίσιμα ζητήματα για τον δημόσιο διάλογο
- Πώς διακρίνεται ο μαζικός από τον αγωνιστικό αθλητισμό; Τι προτίθεται να κάνει ο δήμος για τον μαζικό αθλητισμό; Μπορεί ένα σωματείο να λειτουργεί και στις δύο κατηγορίες και με ποιες προϋποθέσεις;
- Στους παραχωρούμενους κοινόχρηστους χώρους ποιος πρέπει να έχει την ευθύνη φύλαξης, ασφάλειας, καθαριότητας και τήρησης των κανονισμών; Και ποιος πρέπει να ελέγχει την ποιότητα των υλοποιούμενων προγραμμάτων;
- Πού σταματούν τα όρια μιας επιχειρηματικής δραστηριότητας και πού της εθελοντικής ή κοινωνικής υπηρεσίας;
- Ποιος πρέπει να επιβαρυνθεί με το κόστος λειτουργίας, καθαριότητας και συντήρησης των ανοικτών σε όλους κοινόχρηστων υποδομών; Και πώς θα υπολογιστεί το αντίτιμο; Ποιο είναι το κόστος λειτουργίας ενός προγράμματος μαζικού αθλητισμού;
- Ποια κριτήρια πρέπει να ληφθούν υπόψη και με τι βαρύτητα για την κατανομή του χρόνου παραχώρησης των υποδομών σε συλλόγους και σωματεία;
Τα ερωτήματα, αυτά ή άλλα, έχουν ήδη τεθεί. Απομένει να εκφραστεί η βούληση της νέας δημοτικής αρχής, αν θα προχωρήσει προς μια κατεύθυνση δημόσιας συζήτησης ή θα μεταθέσει χρονικά την αντιμετώπιση του προβλήματος, όπως δυστυχώς είναι ο γενικός κανόνας στη χώρα αυτή.