Σύλλογος ή «παρέα»;
Το κείμενο αυτό γράφτηκε με αφορμή τα γεγονότα των πρόσφατων εκλογών στον Σύλλογο Γονέων του Δημοτικού Άνοιξης και αναφέρεται σε πραγματικές καταστάσεις, που εδώ και χρόνια έχουν παγιωθεί στη λειτουργία του και είναι οι αιτίες των σημερινών προβλημάτων.
Οι πρωτεργάτες του Συλλόγου – Πρότυπου, όπως τον αποκαλούν οι ίδιοι, είναι γνωστοί: ο επί σειρά ετών πρόεδρος Μ. Λουκάτος, η αντικαταστάτριά του Κ. Αυγέρη και μαζί τους, «μια ομάδα μ’ ένα σκληρό πυρήνα 40-50 ατόμων, που είναι πάντα εκεί, ‘ετοιμοπόλεμοι’, για ό,τι προκύψει, μια παρέα που αλληλοϋποστηρίζονται εντός και εκτός σχολείου και λειτουργούν σαν καλολαδωμένη μηχανή» (τα λόγια είναι της κ. Αυγέρη).
Σε πρώτο άκουσμα, αυτό ίσως και να φαίνεται συναρπαστικό για κάποιον που ξέρει τον Σύλλογο μόνο μέσα από τις πολλές εκδηλώσεις του. Αυτό είχε συμβεί αρχικά και με μένα. Από κοντά όμως και προπαντός ‘από τα μέσα’, τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Γιατί η αλήθεια είναι ότι σ’ αυτή τη «σκληρή παρέα» δεν χωρά τίποτα το διαφορετικό, πέρα από τη δική της ολοκληρωτική λογική. Και για να αντιληφθεί κανείς την ουσία του προβλήματος, πρέπει πρώτα να κατανοήσει τους βασικούς κανόνες που διέπουν τη λειτουργία της «παρέας» (και κατ’ επέκταση του Συλλόγου), όπως αποτυπώνονται καθαρά σε πέντε φράσεις των πρωτεργατών της.
- Μας νοιάζουν μόνο οι γονείς που συμμετέχουν στις δράσεις του Συλλόγου. Έτσι είχε δηλώσει στο ΔΣ πριν από χρόνια ο τότε πρόεδρος, αγνοώντας επιδεικτικά ένα τεκμηριωμένο αίτημα 23 γονιών (για τη αλλαγή χρήσης μιας προκάτ αίθουσας από μόνιμη αίθουσα διδασκαλίας τμήματος, σε αίθουσα ΗΥ). Κι όταν τελικά το αίτημα των 23 έγινε δεκτό από το σχολείο, ο ίδιος και η «παρέα», τους ειρωνεύτηκαν μέσα από τη σελίδα facebook του Συλλόγου, αμφισβητώντας μέχρι και την ιδιότητά τους ως γονέων παιδιών. Η πρακτική αυτή είναι πια καθιερωμένη: «Ο Σύλλογος δεν απαντά σε αιτήματα μεμονωμένων γονέων» αποφάσισε πέρυσι το ΔΣ, αρνούμενο να απαντήσει σε επιστολές ‘ενοχλητικού’ γονέα!…
- Όποιος δεν είναι μαζί μας, είναι εναντίον μας. Σύμφωνα με την επικρατούσα αντίληψη, οι γονείς οφείλουν να μετέχουν στις εκδηλώσεις του Συλλόγου. Αλλιώς, θεωρούνται είτε ‘αδιάφοροι’ ή ‘εχθροί του συλλόγου’ κι ανάλογη είναι η αντιμετώπισή τους: υποτίμηση για τους ‘αδιάφορους’, κοινωνικός αποκλεισμός για τους ‘εχθρούς’. Δεν είναι τυχαίος ο όρος ‘ενεργός γονέας’ που καθιέρωσαν πρόσφατα για να διαχωρίσουν και να βραβεύσουν μόνον όσα μέλη συμμετείχαν στις εκδηλώσεις. Ούτε είναι συμπτωματικό ότι χρησιμοποίησαν τα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα του Συλλόγου για να στηλιτεύσουν ονομαστικά γονείς που είχαν διαφορετική γνώμη για κάτι. Αν κάποιος είναι ‘μαζί τους’, προωθείται ποικιλοτρόπως (‘αλληλοϋποστήριξη’) κι έτσι δημιουργούνται δεσμοί, που δύσκολα κανείς θα σπάσει, ακόμα και όταν βλέπει προφανές λάθος. Αν όμως τολμήσει να τους ασκήσει δημόσια κριτική, λοιδορείται σαν συκοφάντης, κηφήνας, παράσιτο, διαλυτικό στοιχείο, τσάμπα μάγκας κ.λπ. Μιλώ δυστυχώς εξ ιδίας πείρας.
- Η μειοψηφία πρέπει να υποτάσσεται στην εκλεγμένη πλειοψηφία, χωρίς δικαίωμα ελέγχου ή κριτικής. Αυτά «επιτρέπονται» μόνο για 2 λεπτά, που έχει δικαίωμα ο καθένας να ρωτήσει ή να μιλήσει στην ετήσια συνέλευση, αλλά που τις περισσότερες φορές δεν παίρνει απάντηση. Γιατί η οργανωμένη ομάδα έχει κινητοποιήσει λυτούς και δεμένους για να ψηφίσουν σαν κουκιά και μετά να φύγουν βιαστικά. Πού χρόνος για συζήτηση; Και πού διάθεση; Είναι δε τόσο μικρή η ανοχή τους στην διαφορετική άποψη, που μόλις περάσουν τα δύο λεπτά, επιτίθενται φραστικά σε όσους βάζουν ζητήματα για συζήτηση και τους κατηγορούν για διαλυτικά στοιχεία. Ενίοτε δε βάζουν και θέμα διαγραφής τους…
- Εγώ μπαίνω σ’ έναν Σύλλογο για να γίνω Πρόεδρος και να εφαρμόσω το όραμά μου. Αλλιώς αποχωρώ! Κλασικό παράδειγμα τα όσα συνέβησαν με την Ένωση Γονέων. Η αρχή έγινε με την περσινή αποχώρηση της «παρέας» από το ΔΣ της Ένωσης, μετά την αποτυχημένη απόπειρα του αρχηγού της να εκλεγεί (και εκεί) πρόεδρος. Ακολούθησε η αποχώρηση του Συλλόγου, με το πρόσχημα της αντίθεσης της Ένωσης στις επί πληρωμή δραστηριότητες και υπό τον εκβιασμό της ομαδικής παραίτησης του ΔΣ. Και φέτος, χωρίς καμία συζήτηση και ανάκληση της απόφασης αποχώρησης, οι γονείς υποχρεώθηκαν να εκλέξουν αντιπροσώπους για την Ένωση. Αυτό που ενδιέφερε ήταν η κατάληψη θέσεων για το ενδεχόμενο μιας νέας ‘εφόδου’, που επαφίεται στο ΔΣ να εκτιμήσει εάν και πότε θα επιχειρηθεί…
- ‘Δεν βαριέσαι, μια παρέα είμαστε’. Ή αλλιώς, οι θεσμοί και οι διαδικασίες έχουν αξία όσο μας εξυπηρετούν. Χαρακτηριστικά δείγματα της νοοτροπίας αυτής είναι η (επιεικώς) πλημμελής τήρηση των φορολογικών υποχρεώσεων του Συλλόγου, η μη συλλογή προσφορών για τις προμήθειες, η μη δημοσιοποίηση των πρακτικών του ΔΣ κ.λπ. Αλλά το αποκορύφωμά της είναι τα όσα σκανδαλώδη συνέβησαν στην πρόσφατη συνέλευση και ψηφοφορία, όπου απόντες μετρήθηκαν ως παρόντες στην έναρξη της συνέλευσης κι ακόμα έγινε δεκτή ως νόμιμη η ψήφος ‘μέσω εξουσιοδότησης’! Και στο τέλος, η ανακοίνωση που βγήκε παρουσίαζε μια εικονική πραγματικότητα, που μόνο στόχο είχε τη δημιουργία εντυπώσεων στους τρίτους. Αναφέρω ενδεικτικά τους 63 παρόντες στην αρχή της πρώτης συνέλευσης που έγιναν 117, τα 2 παραιτηθέντα μέλη της αρχικής Εφορευτικής (γιατί άραγε;) που αντικαταστάθηκαν χωρίς εκλογή (από ποιον;) και τις 7 υπογραφές ψηφισάντων, που βγήκαν παραπάνω από τα ψηφοδέλτια (!) στην δεύτερη ψηφοφορία αλλά αποσιωπήθηκαν… Πώς μπορεί λοιπόν να τους πάρει κανείς στα σοβαρά, όταν μιλάνε για ‘ρεκόρ συμμετοχής’ στις επαναληπτικές εκλογές; Αυτά τα γεγονότα πλήττουν από μόνα τους την αξιοπιστία των εκλογών και το κύρος του Συλλόγου. Γι’ αυτό, η συμμετοχή των μελών είναι πια φανερά μικρότερη σε σχέση με παλιά, τόσο στις εκδηλώσεις όσο και στις συνελεύσεις. Γιατί, παρότι υπάρχουν πάντα οι καλοπροαίρετοι που πιάνονται στο δόλωμα της συμμετοχής, της ανιδιοτελούς προσφοράς και του εθελοντισμού, σιγά – σιγά, όλο και περισσότεροι καταλαβαίνουν τι πραγματικά συμβαίνει. Βλέπουν ότι αυτό που κρύβεται κάτω από το φανταχτερό περιτύλιγμα, δεν έχει καμία σχέση με ένα Σύλλογο που νοιάζεται για όλους τους μαθητές και όλους τους γονείς. Βλέπουν ότι αυτή η ‘φάμπρικα’ είναι για κάποιους το εισιτήριο για το δημοτικό συμβούλιο, που αγοράζεται με κροκοδείλια δάκρυα «για το καλό των παιδιών μας». Γι’ αυτό και τους γυρίζουν την πλάτη.
Δυστυχώς, οι καταστάσεις αυτές δεν περιορίζονται μόνο στο Δημοτικό της Άνοιξης, απλώς εκεί το πρόβλημα είναι πιο οξυμένο. Είναι ενδεικτικές του τρόπου που πολλοί σύλλογοι και σωματεία λειτουργούν: αυταρχισμός, συγκεντρωτισμός, αντιμετώπιση των θεσμών σαν προσωπικό τσιφλίκι, αδιαφορία για τον διάλογο και τη λογοδοσία, αλλεργία στην αμφισβήτηση, χωρισμός των μελών σε ομάδες και κλίκες, συσπείρωση εναντίον των ‘εχθρών’.
Σχετίζονται με την ψυχολογία των ‘οπαδών’ και την τυφλή εμπιστοσύνη τους στον ‘αρχηγό’, με την αυθαίρετη ερμηνεία των νόμων και το ξεχείλωμα διαδικασιών και θεσμών, αναλόγως των εκάστοτε στόχων. Σχετίζονται επίσης με το ότι οι εκλεγμένοι ταυτίζουν τις προσωπικές τους αντιλήψεις και επιδιώξεις με τις ανάγκες όλων των μελών του συλλόγου. Δεν είναι άσχετο το λάθος που κάνουν οι ίδιοι, αλλά και τα απλά μέλη, όταν αποκαλούν λανθασμένα το Δ.Σ. ως ‘Σύλλογο’. Γι αυτό και τελικά, ούτε αυτοί, αλλά ούτε και όσοι τους ακολουθούν πιστά, δεν κατανοούν μια κριτική που αφορά την (μη) θεσμική λειτουργία ενός συλλόγου. Την εκλαμβάνουν σαν προσωπική επίθεση και την χαρακτηρίζουν σαν εμπάθεια, αποσιωπώντας έτσι το πραγματικό πρόβλημα.
Και παρότι οι ευθύνες για όσα συμβαίνουν έχουν πάντα ονοματεπώνυμο, το θέμα αυτό υπερβαίνει τη στάση μερικών μεμονωμένων ατόμων. Αφορά τη λειτουργία μας σαν κοινωνία. Και βεβαίως, είναι ευρύτερο και βαθύτερο απ’ όσο μπορεί να περιγράψει κανείς μέσα στο πλαίσιο ενός άρθρου. Γι αυτό, επί του παρόντος, θα μείνω σ’ ένα μόνο ζητούμενο. Την αναστροφή της τυφλής και αδιέξοδης πορείας, που δεν οδηγεί παρά στην απαξίωση, τη συρρίκνωση και στο τέλος τη διάλυση του Συλλόγου. Και η αναστροφή αυτή περνά υποχρεωτικά μέσα από τη δημιουργία πλαισίων και κανόνων, που θα συμβαδίζουν με την κοινή λογική και θα σέβονται τη νομιμότητα, τον διάλογο και εν τέλει τη δημοκρατία. Και προπαντός, θα τηρούνται απ’ όλους ανεξαιρέτως.
Στέφανος Μιχιώτης
Άνοιξη, 31/10/2014.
ΥΓ. Για λόγους που εξήγησα στη Συνέλευση, επέλεξα να μην αναφερθώ εδώ εκτενώς στα οικονομικά του Συλλόγου, ούτε να απαριθμήσω τι έχω κάνει προσωπικά για τον Σύλλογο. Οι απαντήσεις γι’ αυτά βρίσκονται δημοσιοποιημένες, σαν posts και notes, στη σελίδα μου στο facebook.